Dün Üsküp’teki Çifte Hamamda Pirlepe doğumlu meşhur Türk asker, siyasetçi, diplomat ve devlet adamı Ali Fethi Okyar adına yapılan sergi seyirci ile buluştu. Pirlepe Müzesi tarafından yapılan organizasyonda TC Üsküp Büyükelçiliği temsilcileri TİKA Koordinatörü ve davetliler katıldı. 

Sergi ve kataloğu Rubinço Belçeski hazırlarken, tercümesini Jarko Risteski üstendi. Proje Kuzey Makedonya Kültür Bakanlığınca desteklendi. 

Ali Fethi Okyar (1880-1943) Kimdir?

ASKER, SİYASTEÇİ, DİPLOMAT, DEVLET ADAMI

29 Nisan 1880’de Pirlepe’de doğdu. Babası Yazıcı İsmail Efendi, annesi Fatma Hanım’dır. İlk ve orta öğrenimini Manastır’da İbtidâi Nûmune Mektebi, Askerî Rüştiye ve Askerî İdadide tamamladı. 13 Mart 1898’de Harbiye Mektebine girdi. İdadi yıllarında Mustafa Kemal (Atatürk) ile sınıf arkadaşı oldu. Bu arkadaşlık, Harbiye yıllarında istibdat yönetimine karşı örgütlenme ve yayın faaliyetleri ile sürdü. 

 Mebusan Meclisi’nin II. dönemi için 13 Nisan 1912’de yapılan seçimde Manastır mebusluğuna seçildi. 

 İstanbul mebusu olarak III. Dönem Mebusan Meclisi’ne girdi. 8 Aralık’ta mazbatası kabul edildi. Mustafa Kemal’in önerisi ile, 14 Ekim 1918’de kurulan Ahmet İzzet Paşa kabinesinde Dahiliye Nazırlığı’na atandı. Kabinenin 8 Kasım 1918’de istifasıyla nazırlık görevi sona erdi. 

1 Haziran 1919’dan, 30 Nisan 1921’e kadar tutsak kaldı.  TBMM’nin 1 Kasım 1923’teki toplantısında Ali Fethi Bey Cumhuriyet yönetiminde TBMM’nin ilk Meclis Başkanı oldu. Bu görevi; 22 Kasım 1924’te son buldu. Aynı gün Başbakanlığa atandı. Şeyh Sait Ayaklanması’nın ardından 3 Mart 1925’te istifa etti. 8 Mart 1925’te Paris Büyükelçiliğine atandı. 

2 Ağustos 1930’da, CHP’den farklı olarak serbest ticareti ve özel girişimi savunan, cumhuriyetçi, milliyetçi ve laik Serbest Cumhuriyet Partisi’ni kurdu. Partinin Genel Başkanlığını üstlendi.  

17 Kasım 1930’da Serbest Cumhuriyet Partisi’ni feshetti. Bu sırada yapılan ara seçimlerde 25 Eylül 1930’da Gümüşhane milletvekili olarak Meclise girdi. 5 Mart 1931’de Meclisin yeni seçim kararı alması üzerine milletvekilliği sona erdi. TBMM’nin IV. Dönemi için 1931’de yapılan seçimlere katılmadı. 19 Mart 1934’te Londra Büyükelçiliği’ne atandı. 7 Nisan’da Türkiye’den ayrıldı. Dünyanın hızla savaşa sürüklendiği bir dönemde üstlendiği bu görevi sırasında Türk-İngiliz ilişkilerinin gelişmesine önemli katkı sağladı. 

Atatürk’ün vefatı üzerine İsmet İnönü’nün birlikte çalışma önerisini kabul etti. 31 Aralık 1938’de, Albay Osman Korutürk’ün ölümü üzerine boşalan Bolu milletvekilliğine seçilerek V. Dönem sonunda yasama görevine döndü. Bu amaçla, 4 Ocak 1939’da Londra Büyükelçiliği görevinden istifa etti. VI. Dönemde yeniden Bolu’dan milletvekili seçildi. 3 Nisan 1939’da kurulan II. Refik Saydam Kabinesi’nde Adalet Bakanı oldu. Bu görevinden, Malta dönüşünden beri süren kalp rahatsızlığının şiddetlenmesi nedeniyle 12 Mart 1941’de istifa etti. Hastalığı, yasama çalışmalarını sürdürmesine olanak tanımadı. 

21 Mart 1941’den itibaren izinli olarak TBMM’den ayrıldı. İstanbul’a yerleşti. İzin süresi ikişer ay süre ile her defasında uzatıldı. 7 Mart 1943 Cuma günü saat 19.00’da yaşamdan ayrıldı.