Fettah Efendi Derneği Türkçe, Arnavutça, İngilizce ve Makedonca 1000’e yakın etkinlik gerçekleştirdi
Kurulduğu 2017 yılından bu yana sivil toplum alanında yaptığı önemli çalışmalarla öne çıkan ‘Fettah Efendi’ Derneği, sadece Kuzey Makedonya ile kalmayıp faaliyet alanını Türkiye, Kosova, Arnavutluk, Karadağ, Bosna-Hersek gibi ülkelere de yaymayı başardı.
Derneğin yapı taşlarından biri olan Üsküp Düşünce Okulu yanı sıra Balkan Çalışmaları Kongresi, Balkan Çalışmaları Dergisi, Genç Akademi, İDEFE Yayınları ve Balkan Gençlik Okulları gibi projeleri hayata geçiren ‘Fettah Efendi’ Derneği, bugüne kadar 1000’e yakın ulusal ve uluslararası etkinliği Türkçe, Arnavutça, İngilizce ve Makedonca gerçekleştirdi.
‘Fettah Efendi’ Derneği, ismini yaşattığı Üsküplü Şair Abdülfettah Rauf’un miras bıraktığı eserlerine de sahip çıkıyor. Gerçekleştirdikleri onlarca faaliyet yanında dernek yönetimi ve gönüllüleri yürüttükleri ciddi araştırmalar sonucunda Fettah Efendi’nin şiirlerini derleyerek kitap haline getirdi.
‘Fettah Efendi’ Derneği Başkanı Dr. Sevba Abdula, derneğin kuruluşundan bu yana yürütülen faaliyetlerden, ileride yapmayı planladıkaları çalışmalara kadar bir çok konuda sorularımızı yanıtladı.
Dr. Sevba Abdula kimdir?
1984 yılında Üsküp’te doğdu. 2008 yılında lisans eğitimini Ankara Üniversitesi İktisat bölümünde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler alanında “Din ve Milliyetçilik: Sırp Ortodoks Klisesi ve Sırp Milliyetçiliği Örneği” başlığı ile yüksek lisansı eğitimini tamamladı. Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası ilişkiler bölümünde ise “İktidar, Tarih ve Kimlik: Sırp tarihyazımı ve tarih ders kitaplarında Osmanlı ve Habsburg İmparatorluğu anlatısı” başlığı ile doktora tezini savundu. 2016 yılından bu yana da Fettah Efendi Derneği başkanlığı görevini yürütmektedir. Evli, erkek ve kız çocuğu babasıdır.
- ‘Fettah Efendi’ Derneği niye var ve neyi amaçlıyor?
Fettah Efendi Derneği öncelikle insanlığın ortak değerlerinin, adaletin, iyiliğin, hakkın, eşitliğin, toplumsal ilerlemenin, ortak kültür ve geçmişin yanında yer alan, destekleyen ve bunlar için mücadele veren bir sivil toplum örgütüdür. Belirlediği bu çerçeveyi eğitim, düşünce, araştırma ve yayın üzerinden gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. En nihayetinde ise iyiyi, doğruyu ve güzeli içselleştirmiş orta düzey entelektüellerin yetişmesine zemin hazırlamak için var olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Bunun yanında Balkan coğrafyasını merkeze alan derneğimiz uluslararası sistem, devlet, ulusal kimlikler üzerinde sıkışan ve çatışmayı önceleyen toplum, topluluk, etnisite, aile, birey ilişkilerinin kültürler, ilim dünyası, iktisadi yapılar, devletler ve medeniyetlerin birbirleriyle etkileşimi ve hareketliliği çerçevesinde aşılabileceğini düşünmektedir. Medeniyetimizi öncelerken bu coğrafyanın Avrupa medeniyeti ile olan ilişkisini de göz ardı etmemeye ve bu kültüre de katkı sunmayı önemsediğini de belirtmek isterim.
- ‘Fettah Efendi’ Derneği’nin öne çıkan çalışmaları hakkında bilgi verir misiniz?
2017’den itibaren faaliyetlere başlayan derneğimiz birçok çalışmayı aynı anda yürütebilen bir kuruma dönüşmüştür. Özellikle Covid-19 salgını ile birlikte dijital gelişmelerin eğitim ve araştırma sahasına dahil olması çalışmalarımızın Kuzey Makedonya sınırlarını aşmasına neden olmuş Türkiye, Kosova, Arnavutluk, Karadağ, Bosna-Hersek gibi yakın coğrafyamıza da ulaşmasını sağlamıştır. Bu döneme kadar Üsküp Düşünce Okulu, Balkan Çalışmaları Kongresi, Balkan Çalışmaları Dergisi, Genç Akademi, İDEFE Yayınları, Balkan Gençlik Okulları ana başlıklarda 1000’e yakın ulusal ve uluslararası etkinliği Türkçe, Arnavutça, İngilizce, Makedonca gerçekleştirmiştir. Bu etkinliklere binlerce öğrenci onlarca farklı ülkeden katılmıştır.
Derneğimizin en temel çalışma alanı 2017’den bu yana 11 dönemdir icra ettiğimiz Üsküp Düşünce Okulumuzdur. Üsküp Düşünce Okulu ile katılımcıların dünyaya, Balkanlara, şehirlere, toplumlara ve insanlara dair bir perspektif geliştirmelerini arzuladık. Bu arzumuzu sosyal bilimleri merkeze alarak disiplinlerarası bir bakış ile dinleme, okuma ve yazma üzerinden ulaşmayı hedefledik. Lisans ve lisans üstü öğrencilerin katıldığı programlarda seminerler, kitap okumaları, atölye çalışmaları, akademik rehberlik, öğrenci sempozyumları, öğrenci çalışmalarını gerçekleştirdik. 2017-2022 dönemi boyunca farklı üniversite ve alanlardan 50’nin üzerinde akademisyen kadrosu ile 100 seminer 600 farklı ders icra edilmiş, bunun yanında üç Yaz Okulu, iki Kış Okulu, iki Ramazan Okulu, iki Öğrenci Sempozyumu düzenlemiş olduk. Üsküp Düşünce Okulumuzdan mezun olma kriterlerini çok ciddi bir plan ve programa tabi tutarak sayıya değil niteliğe önem verdik. Bu doğrultuda bu dönemle birlikte ancak 20’ye yakın öğrenci mezun olmayı başarabildi.
“Balkan Gençlik Okulları tematik bir çerçeve içerisinde büyük bir ilgi görmektedir”
2021 yılından itibaren ise Balkan Çalışmaları Kongresi ve Balkan Çalışmaları Dergisi ile akademik çalışmaları nitelikli bir çerçevede Balkanlar düzlemine de yerleştirmeye başardık. Balkan Çalışmaları Dergisi 20’ye yakın yayınladığı araştırma makalesi ile bölgeye dair akademik bilgi üretiminin en önemli mecralarından biri olma yolunda hızlı adımlar attı. Balkan Çalışmaları Kongresi ise Balkan araştırmacılarının fiziki ve ilmi etkileşimini merkeze alarak birçok araştırma projesine zemin hazırlamayı hedeflemektedir. Kongrenin her yıl farklı bir Balkan ülkesinde düzenlenecek olması da büyük bir imkan sağlayacaktır. 2021 yılında 11 farklı ülkeden 30 aşkın katılımcı Üsküp’te Balkanlara dair birçok nitelikli bildiri sunmuştur. Bu yıl ise kongremiz Tiran’a konuk olacaktır. Diğer yandan hukuk ve psikoloji araştırmaları atölyelerimiz ayrımcılık, insan hakları, sosyal medya bağımlılığı üzerine çalışmalar ve yayınlar ortaya çıkarmıştır. İDEFE yayınevimiz ise tüm bu çerçeveye destekleyecek bir amaç etrafında kuruldu. Özellikle akademik yayınlar öncelenerek doktora tezlerinin yayınlanması bunun yanında Balkan coğrafyasına dair telif ve edisyon eserlerin basılması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda bu yıl içerisinde dört yayınımız olacak.
Derneğimizin öne çıkan bir diğer faaliyet alanı ise üniversite ve liseye yönelik eğitim programlarımızdır. Dört yıldır YTB ile gerçekleştirdiğimiz Balkan Gençlik Okulları tematik bir çerçeve içerisinde büyük bir ilgi görmektedir. Bunun yanında Genç Akademi uzman bir kadro ile 30 haftalık bir eğitim programıyla liseli öğrencilere yönelik etkinliklere devam etmektedir.
- Abdülfettah Rauf’un (Fettah Efendi) şiirlerini yayınlamaya başladınız. Bu süreç ile ilgili bizlere neler paylaşabilirsiniz?
2016’da derneğin kurulmasına karar verdiğimiz günlerde derneğin ismi konusunda da yoğun tartışmalar yapmıştık. O günlerde daha çok Üsküp ve civarında ilmi ve şair vasfıyla bilinen Fettah Efendi ismini tercih etmiştik. Bu tercihimizin birçok nedeni vardı. Akrabalık bağımız yoktu, düşüncelerini yayma gibi arzumuz da yoktu. Fettah Efendi’nin ilmi, iyiliği, doğruluğu, hakkı, değerleri temsil etmesi, bu uğurda bedel ödemesi, bu toprakları vatan bilmesi, ortak tarih ve kültür konusunda düşünce ve duygu yoğunluğu yaşaması, geçmiş ile gelecek arasındaki sürekliliği inşa edecek isimlerden biri olması sahip çıkmamıza neden olmuştu. Bu topraklardaki öncü kahramanların yeni nesle tanıtılması her ne kadar önemliyse bu öncülerin verdikleri emeğin, gözyaşının, direncin, yalnızlığın hikayesini de kolektif hafızamıza yerleştirilmesi de bir o kadar önemliydi. Bu sahip çıkma tek başına kalarak verilen doğru mücadelelerin muhakkak bir gün toplum tarafından kucaklanarak tarihin baş köşelerinden birine yerleştirileceğini herkese duyurmayı da içermekteydi.
“Şiir kitaplarını çok titiz bir çalışma sonucu yayınlayarak büyük bir iş başardık”
Derneğin ismini Fettah Efendi olarak belirledikten sonra kendisinin dillere destan olan şiirlerini bulmak ve yayımlamak görevi de doğrudan bizim omuzlarımıza yüklendi. Çok zorluklar yaşadık, 60 yıl boyunca bu şiirlerin ideolojik, kişisel ve vurdumduymazlık gibi nedenlerden dolayı yayınlanamadığını müşahede ettik. Birçok kişiye dağılan şiirler için onlarca görüşme yaptık, başlarda hiçbir sonuç elde edemedik. Öncelikle şiirlerin büyük kısmının 4-5 kişide mevcut olduğunu tespit ettik. Rahmetli Muhammed Aruçi ve Hafız Ferid’te bulunan şiirlere odaklandık. Aruçi ailesini ikna edebilmek için birçok kişiyi devreye sokarak ancak 2021 yılının başında şiir defterlerini torunu Haşim Aruçi’den temin edebildik. Fettah Efendi’ye ait bu şiirler, Muhammed Aruçi’nin babası ve Fettah Efendi’nin öğrencisi Kemal Aruçi’nin emeği ile defterlere geçirilmişti. Binlerce şiirlere en sonunda ulaşmıştık. İstanbul’da ikamet eden Fettah Efendi’nin ailesine de ulaşarak şiirlerin yayınlanması konusunda kendilerinin rızasını aldıktan sonra hızlıca komisyonlar kurarak transkripsiyon, tashih ve lügat çalışmalarına başladık. Derneğimizde Osmanlıca eğitimi alan öğrenciler, Emre Aracı, Emrah Gökçe ve birçok uzman arkadaşı görevlendirerek şiirlerin peyderpey kitaplar halinde yayınlanması için yoğun bir çalışma temposuna girdik. Eylül 2021’de “Yine Vatan İçin”, Ocak 2022’de “Zulmetten Nura” ve Fettah Efendi’nin 58. ölüm yıldönümünde “Garami Parçalar”ı çok titiz bir çalışma sonucu yayınlayarak büyük bir iş başardık. Şiirlerin yayınlanmasından çok büyük bir memnuniyet duyup bizleri cesaretlendiren birçok öncü isme buradan teşekkür ederim, bunun yanında çok küçük bir kesim geçmişten gelen kişisel çıkmazlar, etnik ve ideolojik saplantılarla konuyu ele almaya devam etti.
“Fettah Efendi’nin şiirlerini yayınlamaya devam edeceğiz”
Şiirlerin yayınlanması Abdülfettah Rauf’a dair ilgiliyi artırmakla beraber Ataullah Kurtiş, Meddah Medresesi, Balkanlarda Müslümanlar, Müslümanların dini kurumları, Balkanlarda dini düşünce gibi birçok alana dair araştırma arzusunu da tetikleyeceğini düşünüyorum. Ayrıca son dönemde haklı olarak Yücel Teşkilatı’nın yargılaması konusunda oluşan bilincin Fettah Efendi ve arkadaşlarının yargılaması süreci için de oluşması gerektiğini ve şiirlerin bu anlamda önemli görev ifa edeceğini düşünüyorum. İkinci Dünya Savaşı sonrası rejim tarafından kurbanlaştırılan tüm bu önderlerin hukuken aklanmaları ve iade-i itibar çerçevesinde hak ettikleri yerleri devlet nezdinde de ulaşmaları için mücadele etmemiz gerektiğine de inanıyorum.
Fettah Efendi’nin şiirlerini yayınlamaya devam edeceğiz. 2023 yılına dek tüm bu şiirleri 4 veya 5 kitapta yayınlamayı hedefliyoruz. Ayırca 2023 yılının Fettah Efendi’nin 60. Ölüm Yıldönümü münasebetiyle “Abdülfettah Rauf Yılı” ilan edip onlarca ulusal ve uluslararası etkinlik düzenlemeyi planlıyoruz.
- Derneğinizin geleceğe dönük planları ve hedefleri nelerdir?
Öncelikle derneğimizi düşük bir maliyet ve çok büyük bir fedakarlıkla bu günlere ulaştırdığımızı ifade etmek isterim. Yaşadığımız maddi manevi büyük sıkıntılara rağmen toplumun önünde olan bu ideal ve projenin Üsküp, Kuzey Makedonya ve Balkan tarihinin önemli bir parçası haline dönüşmesi için var gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Bu fırsatı kullanarak yeni bir bilgi olarak derneğimizin yakın gelecekte Balkan Çalışmaları bağlamında yeni bir kurumsal çerçevenin içine dahil edilerek daha üst düzey bir kuruma dönüşmeyi planladığını söyleyebilirim. Bu hikayenin ikinci 5 yılında öncelikle mevcut çalışmaları kurumsal kültür çerçevesinde derinleştirmeyi esas alacağımızı söyleyebilirim. Diğer yandan ise Balkanların toplumsal, iktisadi, siyasi, kültürel, kurumsal, dini çerçevesine dair eğitimler düzenlemeyi, araştırma projeleri gerçekleştirmeyi ve bunları yayınlara dönüştürmeyi de çok ciddi şekilde planladığımızı belirtebilirim.
Son olarak derneğimiz etrafında öbeklenen ve sürekli nitelikli araştırmacı veya orta düzey entelektüel üreten bu yapının Balkanların birçok bölgesinde de ortaya çıkmasını ve bu kurumlarla bölgesel çalışmalar yapılmasını önceleyen bir vizyona sahip olduğumuzu da kayda geçirmek isterim.
Bendenize ve kurumumuza verdiğiniz bu fırsattan dolayı teşekkür eder çalışmalarınızın bereketlenmesini Allah’tan niyaz ederim.
- Bu haber 12-05-2022 tarihinde yayınlanmıştır.