Nükleer programı nedeniyle yıllarca dış yaptırımlara maruz kalan İran İslam Cumhuriyeti, geçtiğimiz yıldan itibaren 5+1 ülkeleriyle vardığı anlaşma sayesinde bu yaptırımlardan kurtuldu.

Petrol ve doğalgaz rezervleri başta olmak üzere dünya pazarına birçok ürünü satabilecek olan İran, bu yıl içerisinde dünya pazarında önemli bir yere sahip olmayı umuyor.

Peki Makedonya, yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte nasıl bir işbirliği içerisinde olabilir? Bu sorunun cevabını İran İslam Cumhuriyeti Üsküp Büyükelçisi Sayın Saied Sadegh Mohammadi’ye sorduk.

Büyükelçi Mohammadi, iki ülkenin tarihten bu yana süregelen ilişkileri, ekonomik işbirliği ve aynılarının geleceği hakkında açıklamalarda bulundu.

Bağımsızlığından bu yana Makedonya ile İran arasındaki ilişkileri nasıl değerlendireceksiniz?

Öncelikle bu vesileyi kullanarak, Yeni Güneş Yılı ve baharın gelişini, tüm İranlı vatandaşlarım ve bu yılı kutlayan tüm dostlarımızın, yeni yılı ve eski bir İran bayramı olan “Nevruz”unu kutlar, şans, sağlık ve huzur dolu olmasını dilerim.

İran İslam Cumhuriyeti, 1991 yılındaki bağımsızlığında Makedonya’yı Anayasal ismiyle tanıyan ilk ülkelerden biri oldu ve 1995 yılında New York’ta imzalanan diplomatik işbirliği anlaşmasıyla iki ülke arasında diplomatik ilişkiler başlatıldı.

İki ülke arasındaki ilişkilerin başlamasıyla birlikte, Yugoslavya ile İran İslam Cumhuriyeti arasındaki iyi ilişkiler ve Yugoslavya’dan bağımsızlığını ilan eden ülkelerle iyi ilişkiler ile ortak çıkarlar ve kültürel yakınlık gibi faktörler, şartları ve sınırlamaları dikkate alarak iki ülkenin dostane ilişkileri korumasında temeli oluşturdu.

Her ne kadar değişik dönemlerde uluslar arası alandaki siyasi ve ekonomik nedenlerden dolayı aynı seviyeyi tutturamasa da karşılıklı iyi niyet ve çabalarla, ilişkiler her zaman dostane ve karşılıklı saygı çerçevesinde kaldı.

Son gelişmeler ve iki ülkenin bölgesel konumu göz önünde bulundurulduğunda, yakın gelecekte İran İslam Cumhuriyeti ile Makedonya Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkilerde yeni ufuklar görünecek.

İki ülke arasında ekonomik işbirliği geçen yıla kadar hangi seviyedeydi?

Ekonomik işbirliği, iki ülke arasında çeşitli nedenlerden dolayı istenilen ölçüde kullanılamayan konulardan biriydi. Ancak son yıllarda iki ülkenin de çabalarıyla, ekonomik işbirliğini kalkındıracak şartları oluşturan anlaşmalara imza atıldı. Bunlara örnek olarak, çifte vergilendirmeyi önleyecek işbirliği anlaşması, karşılıklı yatırımlara verilecek destek ve yolcu taşımacılığındaki işbirliği gibi noktalar, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin geliştirilmesinde iyi bir başlangıç olarak gösterilebilir.

Bu anlamda, her iki ülkenin de iki kıtaya giriş kapısı olma potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin şu anda olduğundan daha fazla gelişmesi gerektiğine inanıyorum.

İran’a karşı yaptırımların kaldırılmasının ardından dünya sizin nasıl bir yol izleyeceğinizi merak ediyor. İran’ın dış yatırımlar konusunda izleyeceği politika ve sizin işadamlarınızın en çok yatırım yapmak isteyebileceği sektörler hangileri?

Bildiğiniz üzere İran 10 yıldan uzun bir süredir haksız bir şekilde siyasi emeller yüzünden yaptırımlarla karşı karşıyaydı. Bu yaptırımlar İran ile 5+1 grubuyla varılan nükleer program başlığı konusundaki anlaşmayla kaldırıldı.

Bu süreç birçok ülkenin yanında özellikle Avrupa ülkeleri tarafından olumlu karşılandı ve Avrupa’dan büyük siyasi ve ekonomik heyetlerin İran’ı ziyaret ettiğine şahit oluyor ve altyapı, ulaşım, sanayi, petrol, petrokimya, inşaat, hotel ve diğer alanlarda yatırım yapmaya hazır olduklarını görüyoruz.

Bu anlamda, İran dış yatırımcıları çekmek için farklı projeler ve planları ilgilenen taraflara iletiyor ve hiç kuşku yok ki karşımızda yaptırım gibi bir engel olmadığı için İran pazarında olmaya ilgi duyan devletler ile özel şirketler dalgası yaşanacağına şahit olacağız.

Makedonya ile İran ne gibi bir ekonomik işbirliği olabilir? Makedonyalı şirketler İran’a ne ihraç edip ne ihraç edebilir?  İranlı işadamları Makedonya’daki hangi alanlara yatırım ilgisi duyabilir?

İki ülke arasında farklı sektörlerde yatırım imkanları bulunuyor. İran’ın bilim, endüstri ürünleri, tarımcılık, petrol türevleri ve petrokimya, tıbbi ilaç, nanoteknoloji, gıda, inşaat malzemeleri ve diğer sektörlere dayalı üretimi bölge ve dünyada önemli bir yere sahip. İran’ın sahip olduğu büyük üretim kapasitesini baz alarak, Makedonya ve Balkan pazarına kaliteli ürünleri rekabetçi fiyatlardan sunabiliriz. Diğer yandan Makedonya’nın da katalizörler, gıda endüstrisi, tarımcılık ve bazı diğer sanayi ürünleri gibi ilgi çekici ürünleri bulunuyor ve inanıyorum ki 300 milyonluk İran ve bölge ülkeleri pazarı her işadamı için ilgi çekici olacaktır.

Aynı şekilde, Makedonya hükümetinin yabancı yatırımcılara sunduğu fırsatları göz önünde bulundurarak, bunun yanı sıra Makedonya’nın İran’daki uluslar arası fuarlara katılımı ve çeşitli ekonomi ve ticaret heyetlerini ortak toplantılar için göndermesi gibi fırsatları değerlendirmesiyle birçok İran yatırımını çekebilir. Sunduğu yatırım imkanları, ucuz işgücü ve Avrupa pazarlarına rahat ulaşım sağlayan coğrafi konumuyla Makedonya yatırımcıların çekmek için önemli faktörlere sahip.

Size göre iki ülkenin gelecekteki ilişkileri nasıl olacak?

İran İslam Cumhuriyeti’nin Makedonya’daki diplomatik temsilcisi olarak benim buradaki tüm çalışmalarım, iki ülke arasında siyaset, ekonomi, kültür ve uluslararası ilişkiler başta olmak üzere her alanda gelişerek artması içindir.

Bu yüzden görevimin ilk günlerinden bu yana ilişkileri derinleştirmek için çalışıyorum. İnanıyorum ki her iki ülke arasında işbirliğinin artması için kullanılmayan büyük bir potansiyel bulunuyor. Büyük emekler sarf edildi ve yakın gelecekte daha büyük bir işbirliği ve üst düzey heyetlerin ziyaretlerine şahit olacağız.

Siyaset ve ekonominin yanı sıra hangi alanlarda işbirliği arttırılabilir?

Az önce belirttiğim gibi, kültürel benzerlikler dolayısıyla işbirliğinin arttırılıp geliştirilebileceği birçok alan mevcut.

Halkların kültürleri ve geleneklerinin tanıtılacağı kültür haftaları, müzik gruplarının karşılıklı katılımı, film ve tiyatro gösterileri, mutfak festivalleri, turizm ve diğer faaliyetler, iki ülke vatandaşları tarafından çok iyi bir şekilde kabul edilecektir.

Büyük potansiyele sahip olduğunu düşündüğüm alanlardan biri de turizm ve tur operatörleri arasında turist değişimidir. Her iki ülkedeki turizm imkanları göz önünde bulundurulduğunda her iki ülkeden de ziyaret için büyük bir talep olacağını düşünüyorum.

Bu konuda bazı çalışmalar yapıldı ve turist grupları değişimi gerçekleştirildi. İnanıyorum ki bu tür etkinlikler sadece halkların birbirlerini daha yakından tanımasıyla kalmayacak, aynı zamanda ekonomik işbirliği ve yatırımların artmasında da önemli bir rol oynayacaktır.