Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından Bulgaristan Türklerinin haklı davasının gelecek nesillere aktarılması ve verilen hukuk mücadelesine katkı sunması için hazırlanan “BELENE Ölüm İçin Yer Sert Uçmak İçin Gök Uzak” sözlü tarih çalışması kitaplaştırılarak yayımlandı.

YTB tarafından, Bulgaristan’da 1984-1989 yılları arasında komünist rejim tarafından Türklere karşı uygulanan asimilasyon, kimliksizleştirme politikaları, işkenceler ve tarihe kara leke olarak geçen Belene kampı olaylarını unutturmamak için sözlü tarih çalışmaları başlatıldı.

Çalışmalar kapsamında öncelikle YTB koordinasyonu ve iş birlinde  2019 yılında TRT İç Yapımlar tarafından Belene Kampı mağduru soydaşlarla mülakatlar gerçekleştirilerek "Bin Dokuz Yüz Seksen Dokuz Belene" belgesel filmi hazırlandı. Film 7 Şubat 2020 YTB’de gerçekleştirilen gala töreni ile izleyicilerle buluştu.

Hem belgesel filmi çerçevesinde yapılan mülakatlar hem de Bulgaristan Türkleri ile ilgili önemli kaynaklardan elde edilen bilgiler ışında ise sözlü tarih çalışmalarına devam edildi. YTB, Bulgaristan’dan zorunlu göçün 30. yılı kapsamında 1989 olayları, Belene kampı ve Bulgaristan Türklerini konu alan “BELENE Ölüm İçin Yer Sert Uçmak İçin Gök Uzak” isimli çalışmayı da literatüre kazandırdı. Prof. Dr. Tufan Gündüz’ün editörlüğünde tamamlanan çalışma Bulgaristan Türklerinin tarihini ve onların etnik temizlik politikasına karşı verdikleri mücadeleyi canlı tanıkların anlatımıyla yansıtıyor.  Eser aynı zamanda akademik çalışmalar için de önemli bir kaynak teşkil ediyor.

Uluslararası kamuoyunun dikkatine sunulacak

Çalışma ile, 1984-1989 yılları arasında Bulgaristan’da soydaşlara yönelik gerçekleştirilen kültürel asimilasyonun uluslararası kamuoyunun istifadesine sunulması amaçlanıyor.

Hazırlanan sözlü tarih çalışmasında, Bulgaristan Türklerinin maruz kaldıkları zulüm, işkence, psikolojik baskı, beden ve ruh ezme, bilinç silme, tarihsizleştirme, mekândan ve zamandan soyutlama politikasına karşı verilen mücadeleyi, yaşayan 83 Belene ve cezaevi mağduru ile yakınları kendi ifadeleriyle anlatıyor.

Belge niteliği taşıyan çalışmayla yaşanılan acıların gelecek nesillere aktarılması beklenirken eserin suçluların cezalandırılması için verilen mücadeleye de katkı sağlayacağı düşünülüyor.

Çalışmanın ilk bölümünde Bulgarlar için tam bir refah ve huzur süreci olan Türklerin hâkimiyetindeki Bulgaristan ele alınırken, ikinci bölümde ise Türkler için büyük acıların yaşandığı dönem anlatılıyor. Üçüncü bölümde de Bulgaristan Devlet Başkanı Todor Jivkov döneminde yaşanan bilinç katliamı ve kültür kırımına değiniliyor.

Komünist rejimin asimilasyon ve kimliksizleştirme politikaları

24 Aralık 1984 tarihinde Bulgaristan’da, komünist rejim Müslüman ve Türkleri din, dil, örf ve adetlerinden menederek kimliksizleştirmeye çalıştı. Gece Türk yerleşim yerleri basılarak köyler ablukaya alındı. Asimilasyon politikaları çerçevesinde 24 Aralık sabahında toplu isim değiştirme kampanyası başlatılarak Şubat 1985 yılına kadar devam etti. İki aylık süre içerisinde 800 binden fazla Bulgaristan Türkünün adı değiştirildi. Vefat edenlerin adları dahi değiştirildi. Totaliter rejim güçlerinin baskılarına itiraz eden Bulgaristan Türklerine karşı ise silahlı müdahale başlatıldı. Şehit düşenlerin yanı sıra birçok Bulgaristan Türkü tutuklanarak türlü işkencelere maruz bırakıldı ve Belene toplama kampına götürüldü. Asimilasyon ve kimliksizleştirme politikaları 1989 zorunlu göç ile devam etti.