Makedonya’da ilköğretim 7. sınıfta öğrenim gören Türk öğrencilerinin okuduğunu anlama, dinlediğini anlama, konuşma ve yazma becerilerini tespit etmeyi; dil becerilerini farklı değişkenler açısından incelemeyi; Makedonya İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı’nı ve öğretmen görüşleri doğrultusunda Makedonya’da Türkçe eğitimini değerlendirerek Makedonya’daki Türkçe eğitim konusunda önemli bir konuyu gündeme getiren Türkiyeli araştırma görevlisi Nuray Kayadibi, araştırmalarının neticesinde önemli tespitlerde bulundu.  

Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümü mezunu olan ve aynı bölümde araştırma görevlisi olarak çalışan Nuray Kayadibi, kısa bir zaman önce “Makedonya’da İlköğretim Okullarında Türkçe Eğitim” konulu teziyle aynı ana bilim dalının doktora programından mezun oldu.

Makedonya’daki ilkokullarını ve Türkçe eğitimi yakından ilgilendiren konu üzerine bizlere bilgi veren Kayadibi, yaptığı çalışmalarla vardığı sonuçları değerlendirdi.

Bu konuyu nasıl seçtiğini anlatan Nuray Kayadibi, “Yurt dışında bir ülkede Türk çocuklarının dil becerilerine yönelik bir çalışma gerçekleştirmek istiyordum. 2012 yılında danışman hocam Prof. Dr. Necati Demir’in girişimleri sonucu Bölümümüz ve Yunus Emre Enstitüsü iş birliği ile İştip Gotse Delçev Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü kütüphanesi kuruldu. Kütüphane açılışı için Makedonya’ya geldiğimizde Türk çocuklarının dil becerilerine yönelik bir çalışma yapılmadığını ve bu alanda çalışmanın, tespit ve çözümler sunmanın önemli olduğunu fark ettik. Zaten Balkan coğrafyasına ve Balkan Türkleri konusuna geçmişten gelen bir ilgim var, danışman hocam Prof. Dr. Necati Demir’in de yönlendirmesiyle tez konumu “Makedonya’da İlköğretim Okullarında Türkçe Eğitimi” olarak belirledik” sözlerini ifade etti.

 

Türkçe öğretmenleriyle görüşerek Makedonya’daki Türkçe eğitimine yönelik bilgiler edindim

Makedonya’ya ön çalışma için geldiğinde küçük bir grupla pilot çalışma yapacağı için Tefeyyüz İlköğretim Okulunda uygulamalar yaparak çalışmalarına başlayan Nuray Kayadibi, “Okuldaki uygulamalarım esnasında okulun pedagogu Şenay Dalip çok yardımcı oldu. Bu süreçte sıkıntı yaşamadım. Sivil toplum xkuruluşlarını ziyaret ederek bilgiler edinmeye çalıştım. Kiril Metodi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü, Türkiye Büyükelçiği’ni, kütüphaneleri ziyaret ederek araştırma konumla ilgili birtakım literatür ve kaynakları edindim. Üsküp, Kalkandelen, Gostivar, Kırçova, Ohri, Struga, Debre (Merkez Jupa, Kocacık) ve Resne’de Türk sınıfların bulunduğu okullarda uygulamalar yaptım. Türkçe derslerine giren öğretmenlerle de görüşmeler yaparak Makedonya’daki Türkçe eğitimine yönelik bilgiler edindim. Uygulamalarım esnasında samimiyetle, güler yüzlülükle, misafirperverlikle karşılandım. Üsküp Yunus Emre Türk Kültür Merkezi yönetimi ve çalışanlarının, MATÜSİTEB yönetiminin, okul yöneticileri ve öğretmenlerin, o dönem misafir öğretim üyesi olarak Makedonya’da bulunan Gazi Üniversitesi’nden hocalarım Hüseyin Özbay ve Abdülkadir Hayber’in yardımları ve destekleri ile okullarla bağlantı kurma, ulaşma ve uygulama yapma konusunda sıkıntı yaşamadım. Çok güzel insanlar tanıdım, güzel dostluklar kurdum, hepsine şükranlarımı sunuyorum.”

Makedonya’daki Türk çocuklarının nitelikli ve donanımlı bir eğitim ortamında ana dili eğitimi alması önem taşımaktadır

Makedonya Türkleri’nin diğer Balkan ülkelerindeki Türklerle kıyaslandığında ana dilde Türkçe eğitim hakkı konusunda çok şanslı olduklarını ifade eden Kayadibi, Makedonya’daki Türkçe eğitimi şöyle değerlendirdi: “Anayasal haklar ötesinde uygulama ve işlenişe bakıldığında Makedonya’da Türkçe eğitim konusunda pek çok sıkıntı mevcuttur. Öğretmen yetiştirme, ders kitapları, öğretim programları, Türkçe materyaller, kütüphane gibi konularda yetersizlikler söz konusudur. Öğrencilerin dil becerilerine bakıldığında Türkçe okuma ve dinleme becerileri orta düzeydeyken, konuşma ve yazma becerilerinin daha düşük olduğu görülmektedir. Bu durum öğrencilerin kendilerini Türkçe ifade ederken zorlandıkları şeklinde açıklanabilir. Bütün bu sorunlar için çözümler bulunması gerekmektedir. Çünkü dil gelişimi kimlik gelişimini etkilemektedir. Bu noktada Makedonya’daki Türk çocuklarının nitelikli ve donanımlı bir eğitim ortamında ana dili eğitimi alması önem taşımaktadır. 

Öğrencilerin dil becerilerine yönelik çalışmalar yapmak istiyorum

Makedonya’da Türkçe eğitim ile ilgili çalışmalarının devam edeceğini belirten Nuray Kayadibi, “Biz, sadece tezi yapıp bitirelim gibi bir düşünceyle yola çıkmadık. Makedonya’da Türkçe eğitime ne kadar katkımız olabilir, nasıl destek olabiliriz diye düşünerek çalışmalara başladık. Bu konuda tez çalışmaları devam ederken uygulama yaptığım okullarda okuma kitapları (lektür) konusunda eksiklikler olduğunu tespit ettik. Gazi Eğitim Fakültesi olarak yine danışman hocam Prof. Dr. Necati Demir’in girişimleriyle Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının da desteğini alarak okullara kitap bağışında bulunduk. Fakültemizden bir heyet ile okulları ziyaret ederek kitapları teslim ettik. Bu ve buna benzer çalışmalarımız devam edecek. Ayrıca öğrencilerin dil becerilerine yönelik çalışmaları daha detaylı bir şekilde gerçekleştirmeyi planlıyorum. Artık Makedonya benim ikinci memleketim oldu, bu bölgede Türkçe eğitime katkı sağlayacak, çözümler sunabileceğimiz çalışmalar yapmak istiyorum” sözlerini ifade etti.