Zekiriya Hasipi, Kuzey Makedonya’nın eğitimle ilgili en önemli kurumlarından biri olan Eğitimi Geliştirme Bürosu’ndaki 5 yıl süren müdürlük görevini başarıyla tamamlayarak geçtiğimiz günlerde meslekdaşı Abdülfeta Feta’ya devretti.

Hasipi, Makedonya tarihinde eğitimin belki de en zor sınavlardan geçtiği bir dönemde yürüttüğü bu görevi sırasında çok sayıda sorunla baş etmek zorunda kaldı. Bir yandan eğitimdeki yenilikleri uygulamaya çalışırken diğer yandan da pandeminin yol açtığı sorunlara karşı mücadele verdi.

Zekiriya Hasipi, 5 yıllık görevi sırasında yaptıklarıyla ilgili kendisine ilettiğimiz soruları yanıtladı.

Ülkemizde  eğitim  alanındaki en önemli kurumlardan birisi olan Eğitimi Geliştirme Bürosu’nun 5 yıl boyunca müdürü olarak görev yaptınız. Bu 5 yılınızı özetle nasıl değerlendiriyorsunuz?

“Eğitimi Geliştirme Bürosu 1955 yılında kurulmuş ve günümüze kadar çalışmalarını devam ettiren köklü  ve  çok önemli bir kurumdur. Öncelike, bu 5 yıllık süre içerisinde, ülke olarak zor bir dönemden geçmekteyiz. AB üyeliği yolunda yapılan girişimler neticesinde, eğitime de yansımaların olması kaçınılmazdır. Komşu  ülkelerle yapılan anlaşmalar ve değişiklikler, haliyle eğitim müfredatlarının yenilenmesine, ders kitaplarının yenilenmesine, bazı araç ve  gereçlerin de yenilenmesine yol açtı. Bunun yanı sıra, dünyayı  sarsan bir pandemi dönemi de geçirdik. O sıralarda, dünyanın her yerinde uzaktan eğitime geçildi. Biz de gerekse MTV yayınlarında, gerekse farklı platformlarda eğitim-öğretimi sürdürebilmek için  yoğun  çabalar sarf ettik. Bu çalışmaların bir eseri olan EDUINO platformunu (ЕДУИНО | EDUINO – Колективен портал – Portalin kolektiv) özellikle anmak istiyorum. Günümüzde de aktif olan platformda yaklaşık 27 bin 000 üye kayıtlıdır. Burada toplam 4 bin 867 video içerik  yer almaktadır. Bunun yanısıra, öğretmenlere webinarlar (internet  üzerinden seminer) düzenledik. Okul öncesi, ilkokul, orta okul öğrencilerine, öğretmenlere ve hatta ebeveynlere yönelik e-içerikler yer almaktadır. Ülkemizde -diğer ülkelere kıyasen-  ilköğretimde beş dilde eğitim verilmektedir. Dolayısıyla, beş dilde eğitimi organize etmek hiç de kolay  olmadı. Bu zor dönemde, MTV yayınlarına katılıp ders yapan ve EDUINO platformuna video içerikleri gönderen öğretmenlere, desteklerini esirgemeyen uluslararası kurum ve kuruluşlara teşekkür etmeyi bir  borç bilirim.”

Müdür olarak görev yaptığınız dönemde Makedonya eğitimine yenilikler getirildi. Göreviniz boyunca imza attığınız öne çıkan çalışmaları bizimle paylaşır mısınız?

“Elbette birçok proje ve çalışmalarımız oldu. Fakat, burada en önemli ve kalıcı olan çalışma ve belgelerden  bahsetmek istiyorum. İlk olarak, “Beden Eğitimi, Spor ve Sağlık Fakültesi” ile proje dahilinde yürüttüğümüz ikili (tandem) öğretim çalışmamızın neticesinde, 2019 yılında  ilköğretim kanunu değişikliği sırasında, 1. sınıftan 5. sınıfa kadar beden ve sağlık  eğitimi dersine, sınıf öğretmeniyle birlikte beden ve sağlık öğretmeni de derslere dahil edilmesi, onaylandı. Bu çalışma, çocuklarımızın küçük yaştan sağlıklı gelişmesine büyük katkı sunacağına inanıyorum. Gelişmiş ülkelerde tandem öğretim örnekleri çoktur.

)

Bunun yanı sıra;

2019 yılında, Eğitimi Geliştirme Bürosu’nun teklifi üzerine  Eğitim ve Bilim Bakanlığı  “İlköğretimde Vatandaşlık Konsepti ve Uygulama Yönergeleri”ni  onayladı.

Kuzey  Makedonya Cumhuriyeti’ndeki ilk ve orta okullarda uzaktan eğitim sistemlerinin geliştirilmesi konsepti.

Kapsayıcı Eğitim Konsepti

İlköğretimde Ders Dışı  Etkinlikleri Konsepti

İlköğretimin Sonunda Öğrenci Başarısı için Ulusal Standartlar (ülkemizde ilk defa böyle bir belge hazırlanması hasebiyle önemlidir)

İlköğretim için Kültürlerarası Eğitim Standartları

Orta öğretim için Kültürlerarası Eğitim Standartları

İlköğretim Konsepti

Eğitim ve Bilim Bakanlığı, Eğitimi Geliştirme Bürosu, USAID, IREKS ve MIM arasında “GENÇLER DÜŞÜNÜYOR” adı altında “Medya Okuryazarlığı” projesi için işbirliği protokolu imzalandı.

Eğitim ve Bilim Bakanlığı, Çalışma  ve Sosyal Politikalar  Bakanlığı, Eğitimi Geliştirme Bürosu ve Felsefe Fakültesi arasında taahhütnâme imzalandı. (Erke  çocukluk döneminde sosyal ve duygusal öğrenme ve gelişim alanındaki bilgi ve yetkinliklerin öğrenme modeliyle yaşam boyu öğrenmenin güçlendirilmesi)

UNICEF ile birçok proje gerçekleşti.

Eğitimi Geliştirme Bürosu, Pestalozzi Çocuk Vakfı, Yurttaşlık  Eğitimi Merkezi ile “Belediyelerde Çok Etnikli İşbirliğinin Güçlendirilmesi” projesi... gibi kayda değer faaliyetler gerçekleştirdik.”

Türkçe eğitimin geliştirilmesine yönelik şahsi hassasiyetinizi de biliyoruz, Türkçe eğitimi için hangi  çalışmalara imza attınız?

“Görevim süresince yaptığımız çalışmalardan bütün öğrencilerin eşit olarak faydalanmaları için çaba gösterdik ki, bu da onların anayasal hakkıdır. Bir Türk olarak, elbetteki Türkçe eğitimin de gelişmesi için mücadelemizi sürdürdük.

Yine, 2019 yılından itibaren, Türkçe eğitimi verilmeyen okullarda, seçmeli ders olarak Türk Dili ve Kültürü dersini (3. sınıftan 9. sınıfa kadar) öğretim planına dahil ettik.

Bir  ilk olarak da ilköğretimde hazırladığımız yeni programların Türkçe tercümeleri de yapıldı.

Öğretmenlere eğitimler düzenlemek  için akredite ettiğimiz programların Türk öğretmenlerine Türkçe düzenlenmesini sağladık.

Eğitimi Geliştirme Bürosu tarafından hazırlanan ve yayımlanan bütün malzemelerin Türkçe tercümeleri de yapıldı. Bunun dışında işbirliği yaptığımız uluslararası kurum ve kuruluşlarla da yaptığımız araştırmalar ve hazırladığımız malzemeler, rehber kitapçıklar, broşürler, kılavuzların hepsini Türkçeye de tercüme ettik.  Özellikle, Zürih Pedagoji Üniversitesi ile yürüttüğümüz “Yaşam Becerileri” projesi dahilinde hazırlanan materyallerin Türkçe tercüme edilip Zürih Pedagoji Üniversitesi’nin web sayfasında yayımlanması, benim  için çok gurur verici bir durum oldu. Kendilerine, bu  teklifimi kabul edip destek verdikleri için bir kez daha teşekkür ederim. https://ipe-textbooks.phzh.ch/de/turk/

En son olarak da ilköğretimde 1.-5. Sınıflarda ders kitabı olmayan derslerde (müzik, resim, beden eğitimi gibi) öğretmenler için hazırladığımz kılavuzlar, Açık Toplum Vakfı-Makedonya (ФООМ) tarafından desteklenerek Türkçe tercüme edildi. Bu malzemeler de kısa zamanda Eğitimi Geliştirme Bürosu sayfasında yüklenecektir.

Türkçe eğitimdeki daha ciddi sorunlar hangileriydi, bunların çözümü için kurum olarak neler yaptınız?

“Malumunuz üzere, yıllardır süregelen kitap problemleri maalesef devam etmektedir. Bu problem sadece Türkçe eğitiminde değil, diğer dillerde de yaşanmaktadır. Türkçe ders kitaplarında rastladığımız diğer bir sorun da kötü tercümelerden kaynaklanmaktadır. Tercümeyi yapan kişiler ya ehil kişiler değil ya da işlerini ciddi yapmamakta veya teknik hatalardan kaynaklanmaktadır. Mevcut kitaplar kanunu, kitapların Makedonca hazırlanması öngörmektedir. Ondan sonra diğer dillere Arnavutça, Türkçe, Sırpça ve Boşnakça’ya tercüme edilir. Kanunda değişiklik yapılmadığı sürece sorunların devam edeceğini düşünüyorum. Eğitimi Geliştirme Bürosu kitaplar konusunda yetkili kurum değildir, haliyle pek fazla da etkisi olamaz. Bu konuda gerek lektür kitapları, gerek çocuklar için dergi vb. eserler hazırlayan Yeni Balkan Yayınlarına ve desteklerini esirgemeyen TİKA’ya önemli katkılarından dolayı şükranlarımı sunuyorum.

Müdürlük dönemim zarfında, karşılaştığımız diğer bir sorun da Devlet Sınav Merkezi tarafından uygulanan, uluslararası değerlendirme sınavları olan TIMSS, PISA ve PIRLS sınavlarına Türk öğrencilerin tabi tutulmaması, şahsen rahatsızlık duyduğumu ifade etmek istiyorum. Birkaç kez konuşup tartışmamıza rağmen, öğrenci saysının az  olması nedeniyle Türk  öğrenciler bu sınavlara dahil edilmiyor. Bizim yetkimiz dahilinde olmamasına rağmen, Eğitimi Geliştirme Bürosu olarak  “Türkçe eğitim öğretimini geliştirme programı” adı altında bir proğram hazırlayıp bakan tarafından onaylandı. Söz konusu proğramla uluslararası sınavlara dahil edilmeyen Türk öğrencileri, hazırladığımız proğram çerçevesinde uygulamaktır. Bu  vesileyle, Türk  öğrencilerinin bilgi ve becerilerinin diğer dilerdeki yaşıt öğrencilerle hangi derecede olduğu, sorunların nerede olduğunu tespit edip yol haritası çizme açısından çok önemlidir. Programın gerçekleşmesi için de Üsküp Yunus Emre Enstitüsü müdürü sn. Serhat Kula Beyle birkaç defa görüşüp istişare ettik. Umarım, bu çalışma devam edecektir. Yunus Emre Enstitüsüne, Türk dili ve kültürünün gelişmesi için yaptıkları katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunuyorum.

Karşılaştığımız diğer bir sorun da ülkemizin bazı yerlerinde Türkçe eğitim 5. sınıflara kadar devam edip ondan sonra başka bir dilde eğitimlerine devam etmek zorundadırlar. Kanımca da çok ciddi olan bu soruna el birliğiyle ( ebeveyin-öğretmen-STK-siyasi) çözüm bulmamız gerekmektedir.”

Bundan sonraki meslek hayatınızı yine eğitim alanında mı sürdüreceksiniz?

“Evet. Tâbir câizse, Gostivar Sağlık Meslek Lisesi’nde Türk Dili ve Edebiyatı Hocası olarak görevime devam edeceğim. Eğitimdeki diğer faaliyetlerde de aktif olacağımı söyleyebilirim.”

Son olarak eklemek istediğiniz herhangi bir konu veya vermek istediğiniz bir mesaj var mı?

Bu zor  dönemde işbirliği yapıp desteklerini esirgemeyen tüm öğretmenlere, üniversite hocalarına, devlet kurumlarına, uluslararası kurum ve kuruluşlara sonsuz teşekkür ederim.

Öğretmen meslektaşlarımın da eğitimdeki bütün yenilikleri, ilânları, projeleri yakından takip edip aktif olmalarını temenni ediyorum. Hep birlikte daha güzel işler başaracağımıza inanıyorum.”

*“KAPSAYICI BİR OKUL KÜLTÜRÜ OLUŞTURMAK İÇİN OKUL MÜDÜRLERİNİN MESLEKİ GELİŞİMİ”