Makedonca ve Diğer Slav Dillerinde Kime “Турчин” (Türk) Denirdi?
Ruslar yalñızca Oğuzlara “Türk” adıyla hitap etmiştir.
Türkler, Asya’dan Makedonya’ya iki yoldan gelmişlerdir.
Birinci yol, Hazar Deñizi ile Karadeñiz’in kuzeyidir. Hun, Avar, Bulgar, Peçenek, Uz (Oğuz) ve Kumanlar bu yolla Makedonya’ya gelen Türklerdir. Bunlardan yalñızca Uzlar (Oğuzlar) “Türk” adıyla bilinmiştir. Öbür Türkler, Türk soyundan geldikleri hâlde -Türk oldukları hâlde- kendi “boy adları” (Hun, Avar, Bulgar, Peçenek, Kuman) ile añılmışlardır.
Hazar deñizinin, Karadeñiz’in kuzeyinden gelen Uzlara (Oğuzlara) Bizans kaynaklarında “Uz” (Oğuz), Rus vakayinâmelerinde “Torki” (Türkler) denmiştir. Türk Kağanlığı’ndan (Gök Türk İlinden) kopup gelen Oğuzlar’a (Uzlar’a) Ruslar, Türk Kağanlığı’ndan kopup geldikleri için “Türk” demiştir. Ruslar, yalñızca Oğuzlara “Türk” adıyla; öbür Türklere daha çok boy adları ile hitap etmiştir.
Rusların “Uzlar” (Oğuzlar) için kullandığı “Tork” (Türk) sözü, Slavca’ya -Makedonca’ya- tekili: Bugar-in, Srb-in, Grk-in örneklerinde olduğu gibi “Турк-ин” (Turk-in) ya da “Турч-ин” (Turç-in) biçiminde geçmiştir. Slav dillerinde bu ad hem Turkin hem Turçin şeklinde söylenmektedir. Rus vekayinâmelerinde Tork’lara ait ilk kayıt 1054 yılına âittir. Ruslar, Uzlarla karşılaştıklarında adın her iki şeklini de kullanmışlardır; bunu, Güney Rusya’da bulunan “Torçin” ve “Torkin” yer adlarından añlıyoruz. Ruslar tarafından kullanıldığı görülen her iki şeklin, buradan diğer Slavlara da geçmiştir; Slav dillerinde bugün her iki şeklin de kullanıldığı görülmektedir. Örneğin, Sırpça’da hem Turkin hem Turçin şekli yaşamaktadır: Sırplar “Türk Kadını” anlamında “Turkinja”, “Türk” anlamında “Turçin” şeklini yeğlemişler; Bulgar ve Makedonlar’da ise daha çok “Тurçin” şekli yaygındır.
İlk Rus kaynaklarında Oğuzlar için kullanılan “Tork” kelimesinin çoğulu “Torki” (Türkler)’dir. Bu kelimenin çoğul şekli, daha sonra Slavca’ya -Makedonca’ya-: Grci örneğinde olduğu gibi, “Турц-и” (Turc-i) olarak geçmiştir. Slav dillerindeki /k/ - /c/ ses değişmesiyle, -ki bu /k/ sesi yerine gelen /c/ sesi, tekil bir kelimeyi çoğul yapmaktadır: örneğin, Grk, Grci; Turk, Turci olmakta. Burada görülen /k/, /c/ ses değişmesiyle, Rusça “Torki” söylenişi, öbür Slavlarda “Turci” olmuştur. Kelimenin çoğulu, bugün Makedonca, Sırpça ve Bulgarcada “Turci” olarak kullanılmaktadır.
*****
Türklerin Türkistan’dan Makedonya’ya geldiği ikinci yol ise, Hazar Deñizi ile Karadeñiz’in güneyidir, yâni Anadolu’dur. Bu yolla gelen Türkler, daha ağadık (fazla) “Türk” adıyla añılmıştır. Asya’da Oğuz, Müslümȃn olduktan soñra Türkmen, mevsimlere göre konar-göçerliliği sürdürdükleri için Yörük adıyla anılan; Türk Kağanlığı’ndan kopup Anadolu’ya, Anadolu’dan Makedonya’ya yerleşen Oğuzlara, Slavlar/Ruslar (ve diğerleri) “Türk” demiştir.
İlginç olan beñek (nokta) şudur;
Ruslar, hem birinci yolla -Karadeñiz’in kuzeyinden- gelen hem de ikinci yolla -Karadeñiz’in güneyinden/Anadolu üzerinden- gelen yalñızca Oğuzlara “Türk” adıyla hitap etmiştir.
Karadeñiz’in kuzeyinden gelen Oğuzlara (Uzlara) verilen “Türk” adı, Karadeñiz’in güneyinden -Anadolu üzerinden- Selçüklü, Otmanlı ve Otmanlı’nın getirdiği Türklere (Türkmenlere/Yörüklere) de, Oğuz oldukları ve Asya’dan Türk Kağanlığı’ndan kopup geldikleri için “Türk” adı verilmiş; Türk diye hitap edilmiştir.
Asya’dayken Türk Kağanlığı’nın (Göktürklerin) yaşattığı “Türk” adını Batı’da daha çok “Oğuz”lar devam ettirmiştir, yaşatmıştır.
Türk adı, tarihte il (devlet) adı olarak ilk kez Türk Kağanlığı’nda (Göktürklerde) kullanılmıştır. Batı Türk Kağanlığı’dan yaşayan Oğuzlar, bu kağanlıktan kopup Karadeñiz’in kuzeyi ve güneyinden Batı’ya geldikleri için Batı, onlara “Türk” adıyla hitap etmiştir. Türk adını Batı’ya daha ağdık (fazla) Oğuzlar taşıyıp yaşatmıştır. Oğuzların Kayı boyundan Otmanlı soyunun kurduğu ile (develete) Batı, “Türk imparatorluğu” demiştir.
Akdes Nimet Kurat:
“Bunlara Ruslar tarafından “Torki” denildiğine göre “Türk” adının en çok yayıldığı Türk kavminin işte bu Uzlar olduğu anlaşılıyor.” demiştir.
(Not: Elbette, Batı’da “Türk” adı, Oğuzların dışında olan diğer Türk boylar için de kullanılmıştır; ancak biz, burada Oğuzlara Türk denmesine vurgu yapmak istedik.)
.
- Bu haber 06-11-2018 tarihinde yayınlanmıştır.