Mürteza Sulooca

İstenilen sonuç alınamayan, konuşmaya devam denilen, Batı Balkanlar zirvesi dün Berlin’de gerçekleşti. İstedikleri sözleri alamayan Batı Balkan liderleri zor bir zirveden sonra ya suskun kaldılar ya da sadece isteklerinden bahsettiler. Kapalı kapılarla yapılan zirve konusunda bölge medyalarında haberden, doğru bilgiden çok dedikodu üretilmeye başlandı. 

29 Nisan Pazartesi günü Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un öncülüğünde Berlin'de düzenlenen zirveye Bosna ve Hersek, Kosova, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan ile AB üyeleri Hırvatistan ve Slovenya liderleri ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini de katıldı. Makedonya ve Arnavutluk’un müzakere konusunu Haziran’da görüşülmeyi talep eden AB Komisyonunun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn, zirveye katılmadı ya da davet edilmedi. 

Resmi olarak zirvenin konusu Batı Balkan ülkeleriyle AB arasında işbirliği olarak açıklansa da asıl konunun  Batı Balkanlar’da büyük güçlerin nüfuz için verdiği jeostratejik mücadele olarak tanımlandı. Alman gazeteleri, bu hamleyle Merkel’in Balkan mirası peşinde olduğunu yazarken, Macron’un Fransa’nın Balkanlardaki etkisini artırma hedefi olarak değerlendirdi.

 

Sırbistan ve Kosova Konusu

Sırbistan ve Kosova’nın merkezinde olduğu zirveye Sırbistan ve Kosova Cumhurbaşkanları ve Başbakanları hazır bulundu. Almanya ve Fransa artık Avrupa kıtasında sınırların yeniden çizilmesine karşı. Kosova ve Sırbistan Cumhurbaşkanları ise Sırbistan’daki Arnavutların Kosova’ya, Kosova’daki büyük ölçüde kalan Sırpların yoğun oldukları yerleşim yerlerini Sırbistan’a vererek kökten çözüm taraftarı. Bu tutumunu Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Thaçi Berlin’de de yenileyerek bu sürecin vazgeçilmezi Amerika Birleşik Devletleri olduğunun da altını çizdi. Thaçi, AB’nin bu konuda yanlış bilgilendirildiğini ifade ediyor. Kosova Başbakanı Ramuş Haradinay ise sınır değişikliğine karşı.  

Sırbistan, Kosova’nın haksız vergilerini kaldırması konusunda ısrarlı. Toplantı sonrası kısa açıklama yapan Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç, “Kosova ile diyalog için Sırbistan’ın tek şartı vergilerin kaldırılması idi. Çok sayıda toplantı esnasında bölgedeki liderlerin de Sırbistan'a karşı tutumlarını gördük” dedi. 

 

____________________

 

VUÇİÇ; ARNAVUTLUK, PRİŞTİNE, BOSNA HERSEK İLE MAKEDONYA'YI SIRBİSTANA KARŞI BLOK OLUŞTURMAK İLE SUÇLADI.

MAKEDONYA BAŞBAKANI ZORAN ZAEV’İN İSE VERGİ KONUSUNDA KOSOVA'NIN YANINDA YER ALDIĞINI SÖYLEDİ. 

____________________

 

 

Son zamanlarda AB’den olumsuz değerlendirmeler alan Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, zirveyi Merkel ile "günün fotosu" ve akşamki yemekten kısa bir video ile paylaşarak, sesiz kalmayı tercih etti.  Rama, Sırbistan ve Kosova meselesinde Almanya ve Fransa’nın daha aktif olacağını duyurdu. 

 

____________________

 

BALKANLAR AB’DEN NE TALEP EDİYOR: 

- KUZEY MAKEDONYA VE ARNAVUTLUK MÜZAKERE TARİHİNİ HAZİRAN’DA İSTİYOR.

- KOSOVA, BİR AN ÖNCE SERBEST DOLAŞIM HAKKI.

 

AB, BALKAN ÜLKELERİNE NE DİYOR:

- FRANSA VE ALMANYA MÜZAKERE TARİHİNİ ANCAK EYLÜL’DE GÖRÜŞEBİLİRİZ. 

- SIRBİSTAN-KOSOVA GÖRÜŞMELERİNE BİZ DE KATILALIM, TOPRAK DEĞİŞİMİ OLMASIN. 

- KOSOVA’YA VİZE YOK. 

- KOSOVA’NIN SIRP MENŞELİ MALLARA KOYMUŞ OLDUĞU % 100 VERGİLERİN KALDIRILSIN.  

____________________

 

Balkanlar'da Etkisini Artırma Yollarını Arayan Ülke FRANSA

Batı Balkanların AB’ye yaklaşma sürecini engelleyenlerin başında gelen Fransa’nın derdi, hem Balkanları AB’den uzak tutmak hem de başkalarına kaptırmamak. Öyle ki Arnavutluk ve Makedonya’nın bir an önce AB ile görüşmelerin başlamasını istemeyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron. Yunanistan ile Makedonya arasında yapılan anlaşmayı sadece takdir etmek ve başarılı bir uygulama olarak göstermek isterken, ödül vermek taraftarı değil. 

Fransa Dışişleri tarafından yayınlanan “Fransa’nın Batı Balkanlar Stratejisi”nde, 2000’li yıllardan bu yana silahlı çatışmaların yaşandığı Batı Balkanlarda (Bosna-Hersek, Kosova, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya) ilerleme kaydedildiğinin altı çizilmekte. 2004 yılında Slovenya, 2013 yılında Hırvatistan’ın AB üyesi olduğu hatırlatılmakta. Strateji belgesinde bunun yeterli olmadığını ve bölgenin sürekli istikrarı için reformların yapılması gerekliliğinin altı çizilmekte.  

Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un talebi üzere eylem planı yapıldı. Bölgedeki ülkeler ile Fransa siyasi ilişkilerini sıklaştıracak. Fransa Cumhurbaşkanı Temmuz ayında Sırbistan’ı ziyaret edecek vs. Bölge ülkeleri ile ikili ilişkileri dört alanda güçlendirmeyi hedefliyor: 

Ekonomik ve sosyal kalkınma Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) üzerinden. İki ülke arasında işbirliği için Sırbistan ile 25 Şubat’ta Sırbistan hükümeti ile anlaşma imzalanırken, diğer 5 ülke ile görüşmeler devam ediyor. AFD aracığıyla yıllık 100-150 milyon Avroluk yardımın yapılması öngörülüyor. Bu projelerde diğer destekçiler de katkı sağlayacak özellikle yakın işbirliği bulunan Alman Kredi Enstitüsü - KFB.

Güvenlik alanında silah ticareti ile mücadeleye de önem verilecek; Organize suçlar ile mücadele konusunda istihbarat ekipleri oluşturarak; Özellikle internet üzerinde terör ve radikalizm ile ilgili içeriklerin tespiti ile mücadeleye destek; ülkeler iç güvenlik konularında desteklenecek.  

Adalet alanında illegal uyuşturucu, silah ve insan ticareti, organize suç ve rüşvet ile mücadele konusunda teknik destek sunulacak. Terör kaynağı olabilecek mali ve ekonomik organize suç ve tarihi eser kaçakçılığı ile mücadele için ortak ekipler oluşturmak.    

Savunma alanında ise öncelikle karşılıklı ziyaretleri sıklaştırmak; bölge ülkeleri için Fransa askeri okullarından ve Milli Savunma Enstitüsü (IHEDN)’de lisans üstü eğitim imkanlarını artırmak;  Batı Balkan ülkelerini yurt dışı barış operasyonlarında katmak için destek sağlamak.  

Kuzey Makedonya ve AB

Üsküb’e döndükten sonra bir video yayınlayan Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev zirvede AB genişlemesinden bahsedilmese de Makedonya’nın başarısını AB’nin kutladığını belirterek AB düşüncesinin, bölgesel istikrarın merkezi olacaklarını ifade etti. Başbakan Zaev, Berlin Sürecine de bağlı kalacaklarını, öğrenci değişimi, bölgesel altyapı, ekonomik kalkınma, işbirliği gibi konularına katkı sunacaklarını belirtti. 

Kuzey Makedonya AB ve NATO ile bütünleşme için sadece elinden geleni değil fazlasını da yaptı. Ocak ayının başında ülke ismini değiştirdi. Başbakan Zoran Zaev’in tek istediği bir an önce AB ile müzakere tarihini almak. NATO üyeliği için süreç hemen başladı. NATO üyelerinin parlamentolarından onayı süreci hızla ilerliyor. Fakat seçimde ve isim değişikliğinde vaade ettiği AB süreci pek istediği gibi gitmiyor. Fransa ve bazı AB ülkeleri bunu duraklatıyor. Mayıs’ta yapılacak AB parlamentosu seçimleri de bu süreci büyük ölçüde engelliyor. 

Alman medyalarına göre Merkel’in istemesi ve desteklemesi yeterli değil, böyle bir desteği Alman Parlamentosunda da geçmesi gerekiyor. 29 Mayıs’ta yayınlanması beklenen ilerleme raporunun Haziran için teknik olarak geçmesi mümkün görünmüyor. Ancak Eylül ayına yetişebilir. 

Durumlar böyle iken bu hafta sonu Cumhurbaşkanlığı için mücadele eden Zoran Zaev’in liderlik ettiği 30 partili koalisyonun durumu pek iyi gözükmüyor. Muhalefet bu durumu çok iyi kullanmakta. Aşırı sağ partilerinden korkarak kendi seçimleri için Kosova’ya vize vermeyen, Makedonya ve Arnavutluk’a tarih vermeyen Fransız Cumhurbaşkanının küçük ülkelerin liderlerini pek düşündüğü söylenemez. Başarısız bir Cumhurbaşkanlığı seçimi Makedonya’nın hanesine olumsuz bir not olarak yazılacak ve müzakere tarihini ertelemek için AB’nin bir bahanesi daha olacak. 

Berlin Süreci Devam Ediyor

Gayri resmi zirve sonrası ile açıklamalar da genelde kaldı ve atılması planlanan net adımlar ortaya konamadı. 

Vuçiç, AB seçimler sonrası yeniden Paris’te bir araya geleceğiz dedi. Son dönemde değişik vesileler ile bir araya gelen Balkan ülke Cumhurbaşkanları ve Başbakanları, 2014 yılında Berlin Süreci ile başlayan Batı Balkanlar Zirvesi ile birlikte en az yılda bir kere toplanıyor. En son resmi olarak zirve 2018’de Londra’da düzenlenmişti. Gelecek resmi toplantı bu yıl içerisinde Polonya’da düzenlenmesi öngörülmekte.