Mr. Hacer V. SULOOCA

İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Uzmanı 

 

Asırlarca Osmanlı idaresinde yaşayan Makedonya her ne kadar ortak yaşama kültürüne sahip olsa da bazı durumlarda yeni oluşan şartlar nedeniyle Osmanlı dönemini bazı olumsuz ifadeler ile anabilmektedir. Bu nedenle sizlere örnekler ile Kuzey Makedonya Cuhuriyetinde okunan ders kitapları taranarak ortaya çıkan olumsuz ve bize göre bilgi kirliliği yaratan, bununla kalmayıp bilinç altına olumsuz bakış açısı ortaya koyan bilgileri sizlerle paylaşmak istedik. 

Bugün Kuzey Makedonya yakın komuşları Yunanistan ve Bulgaristan ile yeniden bir tarih yazma sürecine girmiş durumda. İstiyoruz ki bu yapılırken, asırlardır bu topraklarda yaşayan ve Anayasa ile varlığı koruma altına alınan Türklerin de gururunu inciten ve gerçekleri yansıtmayan bu yanlışlar da düzelsin. 

Daha sistematik çalışmalara vesile olacağına inandığımız bu kısa ve öz çalışmamızdan notları siz değerli okuyucular ile paylaşıyoruz.  

 

Sosyal Bilgiler 5. Sınıf

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders kitabının 20. sayfasında Osmanlı dönemindeki Makedonya anlatılırken, 21. sayfasında çerçevede “Kan vergisi” ve Osmanlı idaresine karşı sadece Makedonlar’ın değil Arnavut, Türk ve Ulahların da yer aldığı ifade edilmektedir. Bu şekilde gerçek olmayan bilgiler Makedonya’da yaşayan vatandaşların bilinç altlarına işendiği görülmektedir. Günümüzde de belli aralıklar ile kötü paylaşım ve özellikle siyasiler için yanlış yönlendirmeler olabilmektedir. 

 

Tarih 6. Sınıf

Bu Tarih kitabında Türkler ya da Osmanlı ile konular yer almamaktadır.

 

Tarih 7. Sınıf

Osmanlılarla ilgili en çok olumsuz hava yaratılan ders kitabıdır. Uzun uzun Makedon ve özellikle Arnavutlar - özelde İskender Bey’in yaptıkları anlatılmaktadır. 75 sayfadan itibaren Osmanlı devleti ele alınmaktadır ve kitap sonuna kadar 126 sayfa kadar Osmanlı işlenmektedir. 

İçindekilere bakıldığında bu kitabın yeniden elden geçirilmeye ihtiyacı olduğu görülecektir. 

Osmanlı tarihi ile sadece ve sadece olumsuz başlıklar ve başkaldırılara yer verilirken, Arnavutların İslam düşmanı İskender ile ilgili başlıklarla defalarca yer verilmiştir. 

92.  Sayfada Osmanlıların yağma ve iskence yaptıkları ifade ediliyor.

99. sayfada Osmanlıların Balkan ülkelerinde kolonizasyon ve İslamlaşma yaptıklarına dair başlık bulunmaktadır.

100.  Sayfada Osmanlıların önce İslamiyeti ahalinin kendi isteği ile kabul ettiğini söylerken daha sonra zorla gerçekleştiğini yazıyor.  

103.  Sayfada Osmanlıların Arnavutları yağmaladıkları ifade ediliyor.

105.  Sayfadan itibaren abartılı bir şekilde birkaç başlıkla İskender bey anlatılıyor. 

126.  Sayfada Arnavutlar’a Osmanlı büyük baskı yaptığı ve işgalcı olduğu ifade edilmekte. 

 

Tarih 8. Sınıf

Bugün gündemde olan Ohri Ali Paşa camiinin minaresi tarih kitabının 91. Sayfasında yer alıyor.

Tarih 9. Sınıf

Bu ders kitabında Türkiye’ye yer verilirken daha çok Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve  Atatürk ilgili bilgiler yer almaktadır. 

 

Lise Sosyoloji 1. Sınıf

Mesleki Lise eğitimi veren okullar için hazırlanan Sosyoloji ders kitaplarında da olumsuzlukların yer aldığı görülmüştür. Ayırca bazı tercümelerin Makedonca’dan farklı olduğu tespit edilmiştir. 

Lise Sosyoloji kitabının 73. sayfasında  Türk Feodal Devleti, uyguladığı adaletsizlikle sadece Makedonlarının gelişimini tehlikeye sokmamış, Makedonun fiziki olarak da varlığını tehlikeye soktuğu ifade ediliyor.

74. Sayfa Makedon milli kurtuluş hareketi sürekli birkaç düşmana karşı mücadele etmek zorunda kaldığı belirtiliyor: Türklere karşı ve yeni kurulan Balkan devletlerine.  

 

Lise Tarih 1. Sınıf

Mesleki Lise eğitimi veren okullar için hazırlanan Tarih ders kitabında, “Osmanlı Devleti”

 ile ilgili bölüm bulunmaktadır. Osmanlı ile ilgili kullanılan ifadeler: 

 

Osmanlı Devleti

Osmanlı İmparatorluğu 

Osmanlı İdaresi

Türkiye

108. Sayfa da ise Osmanlı idaresinde bulunan milletler... Esaret aldındaki milletler...  olarak değerlendirilmektedir. 

Konu 2, 3 ve 4’te Osmanlı idaresine yer verilmektedir. 57. sayfada “kan vergisi”nden bahsedilmektedir.

58. Sayfa İslamlaştırmadan bahsedilirken, “Türk esaretinin başlangıcından bu yana Makedon milleti İslamlaştırılmaktan korunmak zorundaydı..... ülkenin batısında ve güneyinde zulüm, baskı ve vergilerden kaçınmak için İslam’ı kabul etmek zorunda kaldılar. İslamlaştırılmış Makedonlar (Torbeş ve Pomaklar) Kendi dillerini ve dini adetlerini korurlar. Onlar Makedon milletinin parçasıdırlar” denmekte. 

59. Sayfada da İslamlaştırma baskısı ve zulümler yapıldı ifade edilmekte. Çocuklarını vermemek için sakladıklarını ya da fiziki bir engel oluşturdukları, İslamı kabul etmeyen Makedonların öldürüldüğü ifade edilmekte.  

Sonuç

Daha önceki dönemlerde her ne kadar iyileştirmeler yapılsa da ister tarih kitaplarında ister   sosyoloji ya da bugün ele almadığımız edebiyat ve diğer kitaplar ivedilikle yeniden gözden geçirilmeli ve halen yer alan olumsuz ifade ve gerçeği yansıtmayan bilgiler silinemli. Genç nesillerimizi kirli bilgiler ile: kin ve nefret yaratacak, bilinç altında kötü izler bırakacak, ortak yaşamdan uzaklaştıracak ve hoşgörüyü ortadan kaldıracak hatalardan biran önce kurtulmalıyız. 

Güncel siyasetin çok fazla müdahil olmayan, bizi birbirimize düşman edecek, kazanan kaybeden yerine, ortak yaşanmış bir geçmiş olarak tarihimize bakmalıyız.  

Tarihi kazananlar yazar, mantığı ile hareket eden toplumlar önyargılar ile dolu olur. Bu nedenle “bir önyargıyı yok etmek, atomu parçalamaktan daha zordur” diyen Albert Einstein’in söylediklerine katılmamak mümkün değil.  

Tarih, değil hatalarımız tekerrür eder derken buna itirazda bulunmam ne mümkün. 

Bizler Makedonya vatandaşları olarak, atalarımızı, birer cani, İslamı zorla kabul ettiren, kan  vergisi alan birileri olarak anılmasını istemiyoruz. 

Makedon ve Arnavutlar ile birlikte Yugoslavya’da birlikte yaşayan, bağımsız Makedonya’nın bir parçası olan milletlerin ortak noktaları bulunup ön plana konmalıdır. Çorbacı  (Taşrada halkın Hristiyan ileri gelenlerine verdiği unvan) gibi kavramları açıklanmalı ve yer verilmeli ders kitaplarında.  

Bu konuda çalışmalar yürüten eğitimciler ile sivil kuruluşların aktif rol alarak değişim sürecinde önemli katkılar sunmak durumundadır. 

Örneğin geçtiğimiz yıllarda bu konuda çalışma yapan Sağlık, Eğitim ve Sosyal Yardımlaşma (SASED) Derneği Başkanı Nuredin İseynovski’nin, tarih kitaplarının değiştirilmesi ve Türkler ile ilgili içeriklerin eklenmesi talepleri iyi bir başlangıç olarak değerlendirilebilir.