İnsanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm’de Alfred Nobel’in açıklanan vasiyetnamesi ve derneğinin kurulmasıyla birlikte verilmeye başlayan prestijli bir ödüldür. Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında elde edilen üstün başarılara dağıtılmaktadır.

Dikkat edersek farkedeceğiz ki Alfred Nobel’in vasiyetnamesinde ekonomi alanında yapılan önemli katkılara bu ödülün verileceği yazmamaktadır. Nobel Ekonomi Ödülü 1969 yılından itibaren verilmeye başlamıştır. Dünyanın en eski merkez bankası durumunda olan Sveriges Riksbank, 300’üncü yıl dönümü olan 1969 yılında Alfred Nobel’in anısına Nobel Ekonomi Ödülü dağıtmaya ve finanse etmeye başlamıştır. Karakter, adayların seçimi ve verilen para miktarı açısından Nobel Ekonomi Ödülü, Alfred Nobel’in vasiyette bulunduğu diğer alanlarda verilen ödüllerden ayrılmamaktadır. Tek farkı kazanılan miktarın Nobel Vakfı tarafından değil de az önce değindiğim banka tarafından finanse edilmesi oluşturmaktadır. İlk Nobel Ekonomi Ödülü 1969 yılında Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen’e “ekonomik süreçlerin analizi için kullanılacak dinamik modelleri” geliştirip uyguladıkları için verilmiştir. Son Nobel Ekonomi Ödülü’ne ise ABD’li akademisyen Richard Thaler layık görüldü.

2017 Nobel Ekonomi Ödülü Richard Thaler’in!

Nobel Komitesi tarafından yapılan açıklamada, 2017 Nobel Ekonomi Ödülü’nü “davranışsal iktisat” alanında verdiği önemli katkılardan dolayı Richard Thaler’in kazandığı belirtildi. ABD’li ekonomist Richard Thaler, halen Chicago Üniversitesi Booth İşletme Fakültesinde Davranış Bilimi ve Ekonomi Profesörü olarak görev yapmaktadır. “Dürtme” isimli kitabın yazarı olan Richard Thaler, “davranışsal iktisat”ın kurucularından sayılıyor.

Ödülü veren Nobel Heyeti’nin açıklamasında, Richard Thaler’in psikolojik varsayımları ekonomik karar alma analizleriyle birleştirerek, bireysel kararların analizinde ekonomi ve psikoloji bilimleri arasında köprü kurduğu, ifadeleri yer aldı. Ayrıca, bilim adamının ortaya koyduğu görgül bulgular ve teorik kavramların, “davranışsal ekonomi teorisi” olarak adlandırılan, bugün ekonomi araştırmalarını ve politikalarını ciddi anlamda etkileyen yeni ve giderek genişleyen bir çalışma alanı yarattığı belirtildi.

Bireysel kararlar ve piyasa süreçlerinin sistematik olarak insan faktörleri sayılan kısmi rasyonellik, sosyal tercihler ve öz-denetim yokluğundan nasıl etkilendiklerini açıklayan Richard Thaler 1,1 milyon dolarlık ödülün sahibi oldu.

Richard Thaler’e Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenecek olan törende diploma ve altın madalya da verilecek.

Nobel Ekonomi ödüllerinde ilginç bir istatistik de göze çarpıyor. 2000-2013 yılları arasında verilen tüm Nobel Ekonomi Ödülleri’ni ABD’li ekonomistler almıştı. 2017 yılında Richard Thaler’le birlikte ABD’li ekonomistlerin hegemonyası devam etti. Bugüne kadar verilen Nobel Ekonomi Ödülleri’nin yarısı da ABD’lilere gitti.