Türkler, Balkanlara iki yoldan geldi: Birinci yolu izleyen Türkler, Hazar Denizi’nin, Karadeniz’in kuzeyinden Tuna’yı geçerek Balkanlara indiler. İkinci yolu izleyen Türkler, Hazar Denizi’nin güneyinden, Karadeniz’in güneyinden, Gelibolu’dan Balkanlara geçtiler.

Birinci yolu; Hun Türkleri, Avar Türkleri, Asparuh Bulgar Türkleri, Peçenek Türkleri, Kıpçak Türkleri ve Oğuz (Uz) Türkleri izlemiştir. Bu Türklerin bir kısmı, zaman içerisinde Balkan halklar içinde eridiler; bir kısmı ise Anadolu’dan gelen Türklere karıştılar. Balkan halkları içinde eriyen Türkler, Balkan halklarının dilinde sayısız kelime bıraktılar.

Balkan halklarından biri olan Makedonlarda sayısız Türkçe sözcük bulunmaktadır. Bu yazıda, birinci yolu izleyen Türklerin (Peçenek, Kuman…) bıraktığı sözcüklerden üç tanesini yazacağım. Günümüz Makedoncasında yaşayan üç Türkçe söze değineceğim. Bu sözcükler: “Bel- ve türevleri”, “Çotka” ve “Boya”dır.

Makedoncada günlük yaşamada ve medyada sık sık duyduğumuz: “белег” (Beleg) iz, işaret, alamet; “белешка” (Beleşka) belge, makbuz; “забелешка” (Zabeleşka) not; “одбележување” (Odbelejuvanje) belirlemek, kutlamak gibi sözcüklerinin kökü Türkçe’dir. Bu sözcüklerin kökü Türkçe “bel-” eylemidir. Bel- eyleminden Türkçe’de bel-le-mek, bel-l-ek, bel-ir-le-mek, bel-ge gibi birçok sözcük vardır.

Peçenek Türklerinden kalan “Çotka” sözcüğü, günümüzde Makedoncada “Четка” (Çetka) biçiminde kullanılmaktadır. Bu kelimenin anlamı “Fırça”dır. İşin ilginç yönü biz Türkler Yunanca kökenli Fırça kelimesini kullanırken, Türkçe kökenli Çetka kelimesini Makedonca diye kullanmıyoruz; durum bu ki, Türkçe bildiğimiz sözcük Yunaca’dır; Makedonca bildiğimiz sözcük ise Türkçe’dir. Ne biz Türkler ne de Makedonlar o sözcüğün Türkçe olduğunu biliyor.

“Боја” (Boya) adı ve türevleri Makedoncada kullanılan Türkçe sözcüklerdir. Bu sözcükler, Kuman Türkçesinden Makedoncaya geçmiştir. Kuman Türkçesi hakkında önemli bir kaynak olan Codex Cumanicus’ta “boya” kelimesi bulunmaktadır. Türkiye Türkçesinde Farsça “renk” kelimesi kullanılırken, Makedonca ve Makedonya Türklerinde “boya” sözcüğü kullanılmaktadır.

Beleg ve türevleri Asparuh Bulgar Türkçesinden (Tuna Bulgarcasından), Çetka sözcüğü Peçenek Türkçesinden, Boya ve türevleri Kuman Türkçesinden Makedonca’ya geçen Türkçe sözcüklerdir.