Makedonya’da Türkçeleşmiş Şehir Adları
***
Otmanlı Türkiyesi (1371-1912) döneminde Makedonya’ya gelen Türkler, orada önceden var olan eski şehirlerle karşılaştıkları gibi, bizzat kendileri de Türkçe adlarla yeni şehirler kurdular. Eskiden var olan şehirlerin bazılarına tamamen Türkçe adlar verdiler, bazılarının adlarını ise kendi düşünce ve dil yapılarına uyarlayarak Türkçeleştirdiler. Bir nevi onları Türk yaptılar; Türk’ün yaptılar. Örneğin, önceden var olan Tetova’ya, Kalkandelen; Vilazora’ya, Köprülü gibi Türkçe adlar verdiler; Gölgeli, Eğridere gibi Türkçe adlarla yeni şehirler kurdular. Gölgeli bugün Gevgeli, Eğridere bugün Kriva Palanka olarak bilinmektedir. Bunun yanında Skup, Stip, Strumica, Struga gibi şehirlerin adlarına ise belli ünlü sesleri (ü, i, u,) getirerek onları da bu yöntemle Türkçeleştirdiler.
***
Türkçe bir sözcüğün başında iki ünsüz yan yana gelemez. Bu yüzden yabancı bir sözcüğün başına iki ünsüz yan yana geldiğinde, Türkler yan yana gelen bu iki ünsüzü telâffuz etmekte zorlandıkları için başına bir ünlü ses (/ü/, /u/, /i/, /i/…) getirirler.
Türkçede bir sözcüğün başında /sk/ ünsüzleri yan yana gelemediği için Türkler bu ismin başında bir ünlü ses türetirler. Böylelikle yabancı bir isim olan Skup ismi Otmanlı Türkiyesi döneminde Türkler tarafından Türkçeleştirilerek Üsküp şeklini almıştır. Ayrıca isimde /ü/ ünlüsü olduğu için ismin başında da /ü/ ünlüsü türetilmiştir.
Türkçede sözcük başında /şt/ ünsüzleri de yan yana gelemediği için Türkler bu ismin başında bir ünlü ses türetirler. Böylelikle yabancı bir isim olan Ştip ismi de Otmanlı Türkiyesi döneminde Türkler tarafından Türkçeleştirilerek İştip şeklini almıştır. Ştip isminin içinde /i/ ünlüsü olduğu için ismin başında da /i/ ünlüsü türetilmiştir.
Türkçede sözcük başında /st/ ünsüzleri de yan yana gelemediği için Türkler bu ismin başında bir ünlü ses türetirler. Böylelikle yabancı birer isim olan Strumica ve Struga isimleri de Otmanlı Türkiyesi döneminde Türkler tarafından Türkçeleştirilerek Usturumca ve Ustruga şekillerini almıştır. İsimlerin içinde /u/ ünlüsü olduğu için başlarında da /u/ ünlüsü türetilmiştir.
***
İsimlerin Türkçeleştirmesi; sadece Türkçe isimlerle değil, bazen Türkçe eklerle, bazen de Türkçe seslerle / harflerle yapılmaktadır. Otmanlı Türkiyesi döneminde Türkler, Makedonya’daki bu şehirlerin bazısına Türkçe birer ad vererek değil, Türkçe (/ü/, /i/, /u/) ünlü seslerini getirerek Türkçeleştirmişlerdir. Dolayısıyla Türkçe adlarla değil, Türkçe seslerle / harflerle bu şehir isimlerini Türk yapmışlardır; Türk’ün yapmışlardır. Bunları Türk düşünce ve inancına göre yeniden adlandırmışlardır. Bugün; Skopje, Ştip, Stumica Makedonca; Üsküp, İştip, Usturumca ise artık Türkçedir…
***
Türkler, Makedonya’daki şehirlerin Türkçe: Kalkandelen, Köprülü, Eğridere, Gölgeli, Demir Kapı, Kumanova adlarını; aynı şekilde yabancı adların da Otmanlı Türkiyesi döneminde Türkler tarafından Türkçeleştirilmiş: Üsküp, İştip, Usturumca, Ustruga biçimlerini kullanmaktadırlar.
Türk’e göre, Türk’ün inanç ve düşüncesine göre doğrusu da budur!
- Bu haber 01-02-2021 tarihinde yayınlanmıştır.