İzzet İbrahimsoylu

***

Yörüklük’teki kimi Türk köylerinin adında “oba” bulunduğu görülüyor. Bunun daha çok oba adına “-sı” eki eklenerek, “oba+sı” (obası) şeklinde kullanıldığı göze çarpıyor. Dolayısıyla obası adını / tamlamasını Yörüklük’ün Kızılalma-Karaman bölümünde yaşayan Türkler “abası”, Sındırgı bölümündeki Türkler “bası”, Beleş bölümündeki Türkler “bosu” şekilleri ile telâffuz ediyorlar. Bu telâffuzların bölgede yaşayan Türklerin ağız (şive) yapısından kaynaklandığı anlaşılıyor ve “obası” adının / tamlamasının söz konusu ağızlarda “abası, bası, bosu” biçimlerini aldığı çok belirgin bir şekilde fark ediliyor.

Diğer yönden bölgede yaşayan Türkler tarafından “abası”, “bası”, “bosu” şekilleriyle telâffuz edilen söz konusu tamlamanın, doğru ve özgün biçiminin de “obası” olduğu mutlaka anlaşılması ve bilinmesi gerekiyor.

***

Oba, Türkçe bir isimdir. Bu kelime, konargöçer Türklerde diğer bir ifade ile yörük hayatı yaşayan Türklerde çok önemli bir yer tutuyor. Dolayısıyla oba hem bir soyun hem de o soyun yaşadığı yeri ifade ettiği biliniyor. İlkin daha çok soy anlamına gelirken, sonraları daha çok yer adı olarak, yani o soyun yaşadığı yerin adı olarak kullanılır hâle gelmiş olduğu anlaşılıyor.

Asya ve Anadolu’da olduğu gibi Kuzey Makedonya’da da oba adının Türk’ün yaşadığı en ufak yerleşim yeri / yerleşim birimi olarak kullanıldığı ortaya çıkıyor. Dolayısıyla bir Türk obasının, genellikle bir Türk soyunun boy / taife adı, oymak / cemaat adı, uruk adı, kişi adı, kişi lâkabı vb. nitelikleri ile anıldığı saptanıyor. Bu vesile ile herhangi bir bölgede oba adı varsa, daha açık bir ifade ile söylenecek olunursa bir bölgede oba adına rastlanılıyorsa bu bize, o  bölgede mutlaka bir Türk soyunun yaşadığını ve bu Türk soyunun tıp zamanda yörük / göçer hayata devam ettiğini, en azından belli bir dönem bu hayatı sürdürdüğünü gösteriyor.

***

Bu bağlamda Kuzey Makedonya’da oba adını taşıyan birçok yer (oba, köy) adına rastlanılıyor. Özellikle Yörüklük’te birçok Türk köyünün adında “oba” bulunduğu göze çarpıyor. Ancak önceki satırlarda da belirtildiği gibi, “obası” adı / tamlaması, bölgedeki Türklerin ağzında (şivesinde) değişime uğramış ve bunun sonucunda Yörüklük’ün Kızılalma-Karaman bölümündeki Türklerde “abası” şeklini alarak Hasanobası “Asanabası” olarak telâffuz edilmiş; tıp biçimde Sındırgı bölümündeki Türklerde söz konusu tamlama “bası” yapılarak Karahalilobası “Allaabası”, Karlıobası “Karlabası” şekline dönüşmüş; yine Beleş ve dolayındaki Türklerde sözünü ettiğimiz tamlama “bosu” olarak Duraliobası “Dorlombosu”, Bayramobası “Bayrambosu”, Bahçeobası “Bahçebosu”, Cumaobası “Cumabosu” olarak telâffuz edilir hâle gelmiş olduğu görülüyor.

Tıp telâffuzların bölge Türklerinde hâlen devam ettiği biliniyor. Keza devam etmesi de çok doğal bir durumdur ve Türklerin ağız özelliklerini hâlâ yaşattığının bir kanıtıdır. Öte yandan sözü edilen Türk obalarının / Türk köylerinin doğru ve özgün adlarının Hasanobası, Karahalilobası, Karlıobası, Duraliobası, Bayramobası, Bahçeobası ve Cumaobası şeklinde olduğu da bilinmesi gerekiyor.

Sonuç olarak “obası” adını / tamlamasını taşıyan bu Türk yerleşim birimlerinin (eskiden Türk obalarının; şimdi Türk köylerinin) Türk yazılı ve görsel basınında doğru ve özgün şekillerinin veya telâffuzlarının kullanılması gerekiyor. Bunun hem Türkçe hem de Türk’ün yörük hayatı açısından daha uygun bir kullanım olacağı kanısındayız.

İbrahimsoylusözlük

Tıp: Aynı