İzzet İbrahimsoylu

***

Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’neki Yörük köyleri Radoviş, İştip ve Karbintsi ilciklerine bağlıdır. Radoviş İlciğine bağlı olan köyler: Alakoç, Kocalı, Süpürge ve Aşağı Gerceli’dir. İştip İlciğine bağlı olan köyler: Saltıklı ile Şahsuvarlı’dır. Karbintsi İlciğine bağlı olan köyler ise: Kulağuzlu, Kepekçili, Yonuzlu, Ebipli, Yokarı Gerceli, Kutsa, Hocalı, Kurfallı, Koca Gürgenli’dir.

Bunların hepsine Kızılalma-Karaman Yörük köyleri adı verilmektedir.

***

Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nde Alikoç olarak bilinen Kızılalma-Karaman Yörük köyünün doğru adı ve telâffuzu “Alakoç”tur. Bu isim; Türkçe “ala” sıfatı ve “koç” isminin birleşmesiyle ortaya çıkmıştır. Alakoç, “ala boyunlu koç” anlamına gelmektedir. Köy adını tarihte ala boyunlu koç bakan -yetiştiren- bir Yörük cemaatinden almıştır.

Kocaali şeklinde söylenen, yazılan Kızılalma-Karaman Yörük köyünün doğru adı ise “Kocalı”dır. Bu köyle ilgili ilk kayıt 1691 yılında Osmanlı kaynaklarında bulunmaktadır: bu kayıtta köyün adı “Kocalı Mahallesi” olarak; yani “Kocalı” olarak yer almaktadır. Bu yüzden sözünü ettiğimiz köye Kocaali denmesi doğru değildir. Eski kaynaklarda böyle bir ad yoktur; bu ad daha sonraki dönemlerde yakıştırılmıştır; bir nevi uydurulmuştur.

Kızılama-Karaman Yörüklüğü’nde Pırnallı adında iki köy bulunmaktadır. Bu köylerden biri Radoviş İlciğine öteki Karbintsi İlciğine bağlıdır. Karbintsi İliciğine bağlı olanına ayrıca “Yokarı Pırnallı” ya da “Aktaş Pırnallı” da denir. Pırnallı köylerinin en eski adları “Gerceli”dir. Gerce, Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nde yetişen meşenin türüne verilen bir addır. Gerce meşesinin Rumca (Yunanca) ismi Pırnal’dır. Bugün resmiyette ve Yörüklerde sadece Rumcası (Yunancası), yani Pırnallı adı kullanılmaktadır; eskiden var olan Gerceli adı ise unutulmuştur.

Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nün ortasında “Poçuval” köyü yer almaktadır. Makedonca ve Bulgarcada “Poçivalo” şekli ile telâffuz edilen köyü Kızılalma-Karaman Yörükleri “Poçuval” şeklinde telâffuz etmişlerdir. Yörükler köyün adını kendi telâffuzlarına -ağızlarına (şivelerine)- çevirmişlerdir. Türk Günü’nde Saltıklı Yörük Tâifesinden Yörüklerin gelip bu köye kondukları için Poçuval köyüne ayrıca “Saltıklı” da dendiği söylenmektedir. Ancak, bu isim sadece halk arasında kalmış; resmi kayıtlara geçmemiştir.

Günümüzde Kızılalma-Karaman Yörükleri arasında; Şaşavarlı, Şaşvelli, Şaşfelli, Şaşveli, Şaşfeli, Makedonca kayıtlara Şaşavarliya olarak geçen köyün en eski şekline “Şahsuvarlı” olarak rastladık. Yörükler daha sonra bu adı farklı farklı telâffuz etmişlerdir. Bugün en yaygın telâffuz şekli “Şaşavarlı”dır.

Trihola, Koçitsa, Kutsa; bunlar tıp köyün farklı dönemlerdeki farklı isimleridir: Tıp köye Rumlar “Trihola”, Slavlar “Koçitsa”, Türkler “Kutsa” demişlerdir. Kutsa, Slavca Koçitsa kelimesinin Yörüklerce telâffuz şeklidir. Köyün şimdiye kadar Türkçe bir adına rastlamadık; var olup unutulmuş da olabilir.  

***

Bazı köyler doğru ad ve telâffuzlarını korumuşlardır: Buna örnek Kepekçili’dir.

Bazı köy adlarının farklı şekilde telâffuz edilişleri Kızılalma-Karaman Yörüklerinin konuştuğu ağızdan (şiveden) kaynaklanmaktadır: Yörükler Habipli’yi Ebipli; Hocalı’ya Ocalı; Kurfallı’ya Kurfalı; Yunuslu’ya Yonuzlu; Kulağuzlu’yı Kulāzlı; Kuçitsa’yı Kutsa; Poçuvalo’yu Poçuval; Şahsuvarlı’yı Şaşavarlı olarak, kendi ağızlarına göre telâffuz etmişlerdir.

Çoğu köyün adında Türkçede yer adı yapan “+lı, +li, +lu, +lü” eki bulunmaktadır: Koca-lı, Gerce-li, Şahsuvar-lı, Kulağuz-lu, Kepekçi-li, Yonuz-lu, Ebip-li, Hoca-lı, Kurfal-lı, Koca Gürgen-li.

Türkçe ad taşıyan köyler: Kocalı, Kepekçili. Süpürge, Gerceli, Saltıklı; Türkçeleşmiş ad taşıyan köyler: Yonuzlu, Ebipli, Hocalı, Şahsuvarlı; Rumca (Yunanca) ad taşıyan köyler: Trihola, Pırnal; Slavca ad taşıyan köyler: Koçitsa’dır. Yaptığımız araştırmalarda bazı köylerin kökenini öğrenemedik; Poçival, Kurfal, Gaber gibi köylerin kökeni belirleyemedik.

Her ne kadar bu köylerden bazıları Türkçe isim taşımıyor olsa da, Yörükler bu köylerin isimlerini de Türkçeleştirdiklerini söyleyebiliriz; çünkü yabancı köy isimlerini kendi telâffuz şekillerine göre çevirdiklerini görüyoruz: Kuçitsa’yı Kutsa, Poçivalo’yu Poçuval yapmışlardır. Ayrıca köylerin çoğuna Türkçede yer adı yapan “+lı, +li, +lu, +lü” ekinin getirilmiş olması, bunun da bir tür Türkçeleştirme olduğuna kanı getirebiliriz.

***

Sonuç olarak bazı köylerin doğru adları ve telâffuzları aynı şekilde söylenmeye ve yazılmaya devam edilmelidir: Süpürge, Kepekçili. Yine bazı köylerin yanlış adları yerine doğruları yazılmalıdır: Alikoç yerine Alakoç, Kocali yerine Kocalı. Aynı şekilde bazı köylerin yeni yabancı adları yerine eski Türkçe doğru adları tercih edilmelidir: Pırnallı yerine Gerceli, Poçuval yerine Saltıklı, Koca Gaber yerine Koca Gürgenli. Bunlara ek olarak bazı köylerin iki adı ve iki telâffuz şeklinin söylenmesi ve yazılması da mümkündür: Şahsuvarlı ve Şaşavarlı. Benzer şekilde bazı köylerin adı tek /l/ sesi yerine çift /ll/ sesleri ile yazılmalıdır: Kurfalı yerine Kurfallı gibi.

***

İbrahimsoyluSözlük

İlcik: Belediye

Tıp: Aynı