Yusuf Hamdi

Doç. Dr. Zeki Gürel’in hazırladığı Evlâd-ı Fatihan Diyarı Balkanlarda Yücelcilerden ve Son Devrin Din Mazlumlarından Abdül Fettah Rauf Hayatı Sanatı Eserleri adlı kitap yayınlandı (Zeki Gürel; Evlâd-ı Fatihan Diyarı Balkanlarda Yücelcilerden ve Son Devrin Din Mazlumlarından Abdül Fettah Rauf Hayatı Sanatı Eserleri, Editörler: Dr. Nazlı Rânâ Gürel-Rabia Betül Gürel, Berikan Yayınları, Ankara 2023, 471 s.)

Abdül Fettah Rauf İsak, 5 Şubat 1912 tarihinde Üsküp’te dünyaya gelmiş ve yine Üsküp’te 24 Nisan 1963 tarihinde vefat etmiştir. Kabri Üsküp’te Butel mezarlığındadır. Fettah Rauf veya Fettah Hoca Efendi adıyla anılan Abdül Fettah Rauf İsak Hoca Efendi, Balkan Türklüğü için sembol isimlerden ve dava adamlarından birisidir. Yücelcilerle aynı yıllarda “vatan hainliği” ile suçlanarak yargılanmış, mahkûm edilmiştir. O, Üsküp fatihi Paşa Yiğit’in yadigârı Meddah Medresesi’nin son müderrislerinden biridir. İlmi ile edebî çalışmaları ile yaşadığı dönemde topluma örnek ve önder olmuş nadir şahsiyetlerden biridir. Hakkında verilen mahkûmiyet kararından sonra yıllarca eserlerinin yayınlanması konusunda korkular yaşanan Fettah Rauf konusu son yıllarda gündeme gelmeye başlamıştır. Doç. Dr. Zeki Gürel’in Fettah Rauf üzerine bir çalışma yaptığını biliyorduk, hatta bu çalışmasını 2016 yılında yayına hazır kitap haline de getirmişti. Ama nasip bu güne imiş o kitap çok az bazı ilavelerle ancak şimdi yayınlanabilmiştir. Ne güzel ve anlamlı bir tevakuftur ki; bu yıl Abdül Fettah Rauf İsak Hoca Efendi’nin vefatının 60. Yıl dönümüdür.

Söz konusu bu kitap bugüne kadar Fettah Rauf ile ilgili olarak hazırlanıp yayınlanan en kapsamlı çalışmadır.  Bu kitap, birinci elden resmî kaynaklar içermesi açısından da çok önemlidir. Bu kitapta Fettah Rauf’un “Vatan haini” diye yargılamasının yapıldığı süreçteki dosyası ilk defa yayınlanmaktadır. Aynı sürecin Yücelciler için de işletilmesini ve Yücelcilerin de mahkeme dosyasının ele geçirilerek; bu kitapta yapıldığı gibi orijinal şekli ve Türkçe çevirisi ile yayınlanacağı günü bekliyoruz… Şimdi atılması gereken adım şudur: Yugoslavya zamanında Müslüman Türkler arasında bir korku iklimi yaratarak Balkanları Türklerden arındırma politikalarının bir sonucu olarak acılan davalarda “vatan hainliği” ile suçlanarak idam edilen, mahkûm edilen Yücelciler ile Yücelcilerin başkanı Şuayb Aziz’in amcası oğlu Fettah Rauf için Kuzey Makedonya Meclisinde iade-i itibar konusu gündeme getirilmeli ve bunlara itibarları iade edilmelidir. İlgilileri ve yetkilileri bu konuda adım atmaya ve sonuç almaya davet ediyoruz, kimse bu millî görevden kaçamaz, bu aynı zamanda bir insan hakları davasıdır da(!)

Fettah Rauf’un vefatının 60. Yılında yayınlanan bu kitapta; uzunca bir “Sözbaşı”ndan sonra “Giriş”te “Balkanlarda Türk Varlığı ve Yücelciler” konusu anlatılıyor. I. Bölümde ise Fettah Rauf’un Hayatı Sanatı ve Eserleri konusuna yer verilmiştir. II. Bölümde Fettah Rauf’un eserlerinden örneklere yer verilirken önce şiirleri okuyucuya sunulmuştur. Fettah Rauf’un şiirleri bu bölümde beş başlık altında tasnif edilerek verilmiştir: a.Tevhid-nameler, b.İslâm Peygamberi Hz. Muhammed’i Anlatan şiirler, c.Hitaplar, ç.Değişik Konulardaki Şiirler, d.Çocuk Şiirleri.

II. Bölümde “Diğer Eserleri” başlığı altında ise Fettah Rauf’un kitap halinde yayınlanan eserleri ile onun dergi ve gazetelerde yayınlanan makalelerine yer verilmiştir. Bu yazılar içinde Makedonca yayınlananlar da vardır. Makedon Türkoloğ Vanço Boşkov ile birlikte hazırladığı “Üsküpteki Rıfai Tekkesi” başlıklı yazı ile Hacı Muhittin İbadetgâhı Kürkçüler Hanı ile ilgili “Vakıfname” başlıklı yazıların hem Türkçesi hem de Makedonca tıpkıbasımı verilmiştir. Her iki yazı içinde kullanılan Arap harfli Türkçe(Osmanlıca) belgelerin orijinalleri de verilmiştir.

III. Bölümde, Fettah Rauf için bugüne kadar yazılan/yayınlanan yazılar ve şiirler dergiler, kitaplar ve internet sayfalarından derlenip toplanarak bir araya getirilmiştir. Bu bölümde yazılarına yer verilenler şunlardır: Prof. Dr. Amiran KUrtkan, Kemal Efendi Aruci, Mehmet Arif, Suat Engüllü, Prof. Dr. Mustafa İsen, Yrd. Doç. Dr. Nazlı Rânâ Gürel, Fahri Kaya, Süleyman Baki, Cavit Saraçoğlu, H. Yıldırım Ağanoğlu, Mustafa Özcan, Seyyit Emin, Enis İdris, Leyla Şerif Emin, Yrd. Doç. Dr. Ertuğrul Karakuş, Salih Kadri Kerimi, Yrd. Doç. Dr. Abdükadir Hayber, Ferit İsmail, Doç. Dr. Zeki Gürel, Prof. Dr. Orhan derman ve Sevba Abdula.

Üçüncü bölümde birde Fettah Rauf ile ilgili olarak uluslararası sempozyumlarda sunulan bildirilerin metinlerine de yer verilmiştir: Süleyman Baki’nin Türkiye’de sunduğu “Üsküplü Şair Fettah Rauf’un Şiirlerinde Mehmet Akif’in Vefatı” ve Yrd. Doç. Dr. Nazlı Rânâ Gürel-Prof. Dr. Mahmut Çelik-Yrd. Doç. Dr. Zeki Gürel’in Bulgaristan’da sundukları “Yugoslavya Vatandaşı Fettah Rauf’un Şiirlerinde Türkiyeli Üç Şair: Mehmed Âkif-Yahya Kemal-Necip Fazıl” bu bildirilerdir.

Kitapta “özel bölüm” olarak yer alan sayfalarda ise; Fettah Rauf’un mahkeme dosyasına ulaşılmış bu dosyanın içindekilerin tamamı Türkçeye çevrilmiş haliyle ve Makedonca/Sırpça orijinallerinden de birkaç sayfa birinci elden kaynak niteliğinde yer almaktadır. Bu bölüm, Yugoslavya döneminde Müslüman Türkleri yıldırma politikaları açısından ve Balkanları Müslüman Türklerden arındırma süreçlerinde yaşananları anlamak ve anlamlandırmak açısından bugün için de ders niteliğindedir. Bu dosyaya sonuçları itibarıyla baktığımızda Fettah Rauf Davasını Yücelciler davasından ayrı düşünemeyeceğimiz gerçeğiyle de yüzleşiyoruz diye düşünüyorum.

Kitabın son bölümünde “Fettah Rauf Albümünden” başlığı altında Fettah Rauf’un fotoğraflarına ve onun Arap Harfli Türkçe (Osmanlıca) elyazısı örneklerine yer verilmiştir. Burada Üsküplülerin bir vefa örneği olarak Fettah Rauf adını taşıyan bir camiyi Üsküp Cayır’da yaptırıp ibadete açtıklarını da verilen fotoğraftan anlıyoruz. Kitabın kaynakça kısmı ise ilerde Fettah Rauf ve Yücelciler konusunda çalışma yapacaklar için ön hazırlık niteliğindedir.

Aslen Bulgaristan Türklerinden bir muhacir evladı olan Doç. Dr. Zeki Gürel’i; Biz Balkan Türkleri, Kosova’da Piriştine Üniversitesinde, Kuzey Makedonya’da Üsküp Kiril Metodiy Üniversitesinde ve İştip Gotse Delçev Üniversitesindeki görev yaptığı yıllardaki çalışmalarından çok iyi tanımaktadırlar. O, konferansları, sohbetleri, köylere varıncaya kadar yaptığı gezi ve araştırmalarıyla olduğu kadar Kuzey Makedonya’daki sivil toplum örgütlerindeki çalışmalarıyla da tanırız. O, özellikle Üsküp’te Yahya Kemal Beyatlı Türkoloji Enstitüsünü kurması ve bu enstitü adına düzenlediği Makedonya için ilklerden olan etkinliklerle, Üsküp Belediye Başkanının oğlu Yahya Kemal Beyatlı’nın Üsküp’teki evine sahip çıkmak için verdiği mücadelesi ile unutulmayacaktır. Üsküp’te Birlik gazetesinde ve Yeni Balkan gazetesindeki köşe yazarlığı yanı sıra Makedonya’da, Kosova’da ve Bulgaristandaki dergilerdeki yazılarıyla olduğu kadar Kuzey Makedonya’da Türkçe Sivil yayıncılığın başlamasında Yeni Balkan Yayınevine verdiği destekle de Balkan Türklüğü için önemli biridir. Onun Yeni Balkan yayınları arasından çıkmış onun üstünde kitabı bulunmaktadır ve yine Yeni Balkan Yayınevinin 2004’ten beri çıkartmakta olduğu Balkanlarda Çocukların Türkçe Sevinci Bahçe çocuk dergisinin de hem isim babası hem de ilk sayısından beri editörü ve yazarlarındandır. Bu derginin Kuzey Makedonya başta olmak üzere Kosova ve diğer Balkan ülkelerinde Türk çocukları tarafından nasıl heyecanla beklendiğinin ve okunduğunun canlı şahidiyiz…

Doç. Dr. Zeki Gürel, Evlad-ı Fatihan Diyarı Balkanlarda Yücelcilerden ve Son Devrin Din Mazlumlarından Abdülfettah Rauf Efendi Hayatı Sanatı ve Eserleri adlı kitabını hazırlarken kendisiyle birlikte tefekkür eden, eski yazı metinlerin okunmasında yardımcı olan eşim Yrd. Doç. Dr. Nazlı Rânâ Gürel’e, Makedonca çevirilerde yardımcı olan Filiz Nezir, Rabia Betül Gürel ve Mehmet Yunus’a, Fettaf Rauf ile ilgili evrakı muhafaza eden bu evraktan kendisini haberdar eden ve bu evrakı incelemesine müsaade eden Ferit İsmail’e, bugüne kadar Fettah Rauf ile ilgili yayın yapanlara, Fettah Rauf’un hayattaki tek kardeşi Üsküp’te yaşamakta olan Atıf İsak Efendi’ye teşekkür ediyor. Yine Fettah Efendi’nin şiirlerini muhafaza eden ve onların yayına dönüşmesine vesile olan Muhammet Aruçi de Allah’dan rahmet diliyor. Biz de bu anlamlı çalışması için Doç. Dr. Zeki Gürel Hocaya ve bu kitabın yayınını üstlenen Berikan yayın evine teşekkür ediyoruz. … ve söz konusu kitabın arka kapağındaki satırlarla sizi baş başa bırakıyoruz:

“Vatan Balkanlarda Türk-İslâm kimliğinin devamlılığında hizmetlerde bulunan ve bu hizmetlerinin karşılığında hapis yatan hatta idam edilen Yücelciler başta olmak üzere Abdül Fettah Rauf İsak Efendiyi de rahmet ve minnetle anıyorum. Bu konularda bilgi sahibi olmak, araştırma yapmak, tefekkür etmek isteyenlere bu kitap vasıtasıyla bir kapı aralayabilmişsem ne mutlu bana…

Yücelcilerin Başkanı Şuayb Aziz İsak’ın amcası oğlu, Abdül Fettah Rauf İsak Efendi’nin vefat etmeden önceki son sözleri şunlar olmuştur:

  “Yarabbi ben behar devrinde sararmış solmuşum;
Hasma teslim olmam ama Hakk’a teslim olmuşum.”

Bizler de bugün onun davasının yolcuları olarak hem ona olan saygımızı dile getiriyor hem de onu ve davasını unutmadığımızı, unutturmayacağımızı da alenen haykırıyoruz. Şu an okumaya başladığınız bu kitap da bu mücadelemizin bir nişanıdır… Sen rahat uyu “merd-i vatan olan yiğit. Bil ki davan davamız, yolun yolumuzdur… Seni Fatihalarımızla anıyor, anlamaya ve anlatmaya çalışıyoruz… Kabrin sine-i yârândadır!..