Devlet Arşivleri ve Ekay Vakfı, bu akşam Üsküp’te "Osmanlı belgeleri, 19. yüzyıl nüfus sayımları" kitabının tanıtımı ve "200.000 Yugoslav Muhacir" sergisinin açılışını gerçekleştirdi. Double Tree by Hilton Hotelinde yapılan tanıtımda, Üsküp Sancağının Üsküp kazasına ilişkin verileri paylaşıldı.

Nüfus sayımının başladığı günde Osmanlı’nın ilk nüfus sayımına ilişkin verilerinin derlendiği kitap tanıtımına, T.C. Üsküp Büyükelçisi Hasan Mehmet Sekizkök, Makedonya Devlet Arşivi Genel Müdürü Emil Krstevski, TİKA Üsküp Program Koordinatörü Halim Ömer Söğüt, MATTO Başkanı Aydoğan Ademoski, Üsküp Yunus Emre Enstitüsü Müdürü SErhat Kula, Uluslararası Maarif Okulları Makedonya Müdürü Mustafa Dillioğlu, akademisyenler, dernek temsilcileri ve diğer davetliler katıldı.

“Türkiye’ye verdiği destekten dolayı teşekkür ediyorum”

Böyle bir çalışmaya imza atmaktan ve tanıtımını Ekay Vakfıyla birlikte yapmaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren Devlet Arşivi Genel Müdürü Emil Krstevski, Osmanlı İmparatorluğunun mirası olan arşivlerin Balkan halklarının geçmişine ışık tuttuğunu söyledi.

Türkiye’yle ilişkilere değinen Krstevski, “Devlet Arşivi, Makedonya tarihine dair Türk belgelerinin gün yüzüne çıkarılmasına yıllardır büyük önem veriyor. Stratejik hedeflerimiz arasında da uluslararası işbirliğini arttırmak yer alıyor. Türkiye’deki partnerlerimiz Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığıyla 30 yıldan bu yana çok verimli bir işbirliği içerisindeyiz. Hizmet içi eğitim, uzmanlarımızın dijitalleşme konusundaki eğitimi, Türkiye’den aldığımız kayıtsız şartsız desteğin sadece küçük bir örneği. Bu vesileyle Türkiye Cumhuriyeti’ne teşekkürü bir borç biliyorum” dedi.

Krstevski, TİKA’yla var olan işbirliğinin de çalışmalarına büyük katkı sunduğunu söylerken, Ekay Vakfıyla başlatılan işbirliğinin gelecekte gelişerek sürmesi temennilerini iletti.

Devlet Arşivinin 70. yıldönümü vesilesiyle bir dizi etkinlik öngördüğünü belirten Krstevski, “Osmanlı dönemini araştıracak bir birim kurduk. Bu bizim tarihimiz için çok önemli ve belgelerin dijitalleşmesiyle birlikte Türkiye’yle ilişkilerimizin artacağına inancım tam” diye konuştu.

Devlet Arşivi Genel Müdür Yardımcısı ve kitabın yazarlarından biri olan Dr. Muzafer Bislimi, 19. yüzyıla ait Osmanlı belgelerinin derin bir araştırmayla ortaya çıkarıldığını söyledi. Bislimi, kitabın Müslüman halkına yönelik ilk modern nüfus sayımı verilerini içerdiğini sözlerine ekledi.

Kitabın bir diğer yazarı Doç. Dr. Adnan Şerif, 1831-32 yılları arasında yapılan nüfus sayımından çıkan belgelerin Müslüman toplumunu kapsadığını, önümüzdeki aylarda benzer bir çalışmanın Hristiyan toplumunu içeren verilerle kamuoyuna sunulacağını söyledi.

Şerif, “Bütün bu bilgiler artık arşivlerde kalmayıp gün yüzüne çıkıyor. Dolayısıyla bu kitap bir şekilde Osmanlı’nın değerini, büyüklüğünü, titizliğini göstermektedir. Biz bu tarihin bir parçası olmaktan dolayı büyük bir onur duyuyoruz. Bugünkü Makedonya’yı kapsayan Osmanlı belgelerinin de ortaya çıkması için bundan sonra da gayret göstereceğiz” ifadelerini kullandı.

Ekay Vakfı Başkanı ve ve "200.000 Yugoslav Muhacir" sergisinin sahibi gazeteci Mürteza Sulooca, Makedonya’da yapılan ilk sayımına ilişkin kitabın tanıtımını yapmaktan büyük onur duyduklarını söyledi. Sulooca, “Burada şunu belirtmemiz lazım, Makedonya’da 1832-33 yılında ilk çağdaş sayım yapılmıştır ve bu sadece sözde değil belgelerle ortaya koyulmaktadır. Bu akşam ayrıca 200 bin Yugoslav Muhacir adı altında, II. Dünya Savaşından sonra 50-60’lı yıllarda Makedonya topraklarından, Yugoslavya’dan daha doğrusu Türkiye’ye göç edenler ve Türk vatandaşlığına alınan 200 bin kişinin, isimleri, soy isimleri ve yıllara göre dağılımı sergisi sunulacak. Bu bilgiler ilk kez kamuoyuyla paylaşılıyor” dedi.

Kalkandelen ve Kırçova’da yapılacak tanıtımlar

Doç.Dr.Adnan Şerif, Prof.Dr.Muzafer Bislimi ve M-r İrfete İbraimi’nin hazırladığı "Osmanlı belgeleri, 19. yüzyıl nüfus sayımları" kitabının tanıtımı yarın Kalkandelen’de, 3 Mart’ta ise Kırçova’da yapılacak. Kalkandelen ve Kırçova kazalarına ilişkin nüfus sayımı verileri, bura düzenlenecek programlarla kamuoyunun beğenisine sunulacak.

200 bin Yugoslav mıuhacir sergisi

1956 - 1972 döneminde Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi gazetelerinde yayınlanan göçmenlerin belirli adlarını ve soyadlarını ortaya çıkarmayı amaçlayan, yazar Sulooca’nın "200 bin Yugoslav Muhacir" isimli sergisi yer alacak. Bu araştırmanın nedeni, Türkiye Cumhuriyeti'nde bu bölgeden gelen göçmenlerin sayısına ilişkin resmi verilerin bulunmamasıdır. Araştırmaya, 2510 sayılı Iskan Kanunu olarak bilinen Türk Vatandaşlık Kanunu'nun 6. maddesine göre vatandaşlık kazanan kişiler dahil edilmiştir. Yani bu kanun, Türkiye'de ikamet eden kişilere, daha doğrusu toplu olarak verilen vatandaşlıklarda geçerlidir.

Türkiye’ye göç edenler, vatandaşlığa İskan Kanununa göre alınmış ve muhacir olarak isimlendirilmişlerdir.

Vatandaşlığa toplu kabuller 1959 yılında zirve yapmıştır. Tespitlerimize göre bir yıl içerisinde 52 bin 498 kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına alınmıştır. En büyük toplu alım 24 Eylül 1959 tarihinde gerçekleşmiştir; tek seferde 12 bin 175 kişi Türkiye vatandaşı olmuştur.               

1953'teki resmi nüfus sayımına göre, Federal Yugoslavya Halk Cumhuriyeti'nde yaşayan 259.535 kayıtlı Türk vardı. Ancak 1961 nüfus sayımı ile müteakip nüfus sayımlarında artık Türkler nüfus sayım tablolarına dahil edilmedi, ancak Müslümanlar adında yeni bir milletten bahsedilmeye başlandı.