Tarihler 21 Martı gösterdiğinde kara kış geride kalmış, karlar erimeğe kardelen çiçekleri açmaya başlamış demektir. Zorlu geçen bir kışın ardından güzel güneşli günlerin müjdecisi kardelenler, kır çiçekleri açar ve gönlümüze neşe saçar. Hayvanlar yeni yavrular dünyaya getirir, ağaçlar ve bütün tabiat canlanmaya başlar. Yaşam için umut yeniden yeşerir ve dirilişin, doğumun göstergesi olur. Türk milleti için de yok olmak üzereyken dirilişin ve yeniden varoluşunun simgesi olmuştur. Türk milleti kendi kültürünün derinliklerindeki bir olayı kaynak göstererek bayram niteliğinde kutladığı Nevruz, Türk halkı tarafından bir kurtuluş günü olarak algılanır ve Ergenekon efsanesi ile bağlantılı olarak değerlendirilir.

Efsaneye göre Türkler Çinlilerle yaptıkları bir savaşta bozguna uğratılır. Bu savaştan sadece iki kağan oğlu Nokoz ve Kiyan ile iki kız kurtulur. Dördü beraber bir ala geyiğin arkasından koşarken yuvarlanarak genişce bir çukura düşerler. Düştükleri bu yer yeşillikler içerisinde ve gür ağaçlık bir yerdir. Etraflarından birbirinden güzel kuşlar ötüşmekte, kelebekler uçuştmaktadır. Pırıl pırıl suyu, kuşları yeşili ve güzel ağaçlarıyla adeta cennet gibi bir yerdir. Bu yemyeşil ovada bir süre sonra peşinden koştukları ala geyikle buluşurlar ve geyiğin sütü ile hayatlarını devam ettirirler. Bir süre kağan oğulları beraber geldikleri kızlarla evlenirler ve sayıları çoğalır. Aradan çok zaman geçer ve burada tam 400 yıl kalırlar. Ama Turan’a kavuşmaktan da ümitlerini kesmezler. İşte hayatlarını kurtaran ve çoğalmalarını sağlayan bu gizli yurt Ergenekundur.

Bu gizli yurttan Turan’a çıkmak isteyen Türkler bir türlü çıkış yolu bulamazlar. Bir gün bu gizli yurtta daha önce hiç görmedikleri bir Boz Kurt  görürler ve bu kurt Ergenekondaki geyiklerden bir tanesini parçalayarak yer. Çoban kurdu takip eder ve bir delikten çıktığını görür. Delik insanların geçemeyeceği kadar dardır. Turan’a çıkış yolu burası olmalıdır diye düşünürler. Fakat dağ demirden olduğu için yıkamazlar. İçlerinden demircililikle uğraşan birisi büyük ocaklar yakar, örs kurar, hayvan derilerinden körük yaparak yaptıkları aletlerle deliği eriterek genişletirler ve Boz Kurtun gösterdiği yoldan giderek bu yerden, yani Ergenekun’dan çıkarlar. O yüzden bu gun kurtuluş günüdür, Turan denen kutlu ülkeye kavuşma günüdür ve bugün yeni gündür, bugün nevruzdur.” (Çay, 1985: 23-24)

Ergenekondan çıkış tarihi olan 21 Mart yeni bir gün kabul edilmiş ve Türklerin takvimi olan 12 Hayvanlı Türk Takviminin de ilk günü kabul edilmiştir. O zamanlardan günümüze kadar 21 Mart Yeni Gün/Nevruz hep coşkulu bir şekilde kutlanmıştır.  Türklerin en eski bayramı olan  Yeni Gün/Nevruz günümüzde Türk Dünyasının her yerinde, Türklerin olduğu her yerde kutlanmaktadır.

Nevruz için özel hazırlıkların yapıldığı bilinmektedir. Bunlar:

Nevruza özel yiyecekler hazırlanır. Macunlar yapılır, Semeni denen buğdayın çimlendirilmiş hali çocuklar arasında yarışa dönüşür, büyükler ziyaret edilir, evdeki bütün eski sular dökülerek yeni sular doldurulur.  Nevruz için bütün cadde ve sokaklar süslenir, kutlama alanı tam bir bayram alanına dönüştürülür.  Önceden pişirilmiş ve rengarenk boyanmış yumurtalar nevruz günü tokuşturulur.  Nevruz için yakılan ateş, arınmanın temizlenmenin ve tabiatın canlanmasının simgesi olur. Nevruz ateşinden “ağırlığım ve uğrum (uğursuzluğum) hep sana olsun ey ateş” denerek atlanılır.  Şenlikler sabahlara kadar sürer.

“Nevruz, Türklerin Ergenekon’dan çıktıkları gündür. Ergenekon/ Nevruz bayramı Türklerde bir tabiat, varoluş ve diriliş bayramı niteliğindedir”.(Oğan, 1973: 34) Ergenekondan çıkış günü olduğu unutulmasın diye bu gün de ateşler yakılır, ateşte ısıtılmış demirler örsler üzerinde  çoşkuyla dövülür.

Kaynakça

ÇAY, Abdulhalûk Mehmet (1985), Türk Ergenekon Bayramı Nevrûz, Ankara,

OĞAN, Sinan(1973), “Türklerde Yeni Yıl Nevruz Bayramı ve Törenleri”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Mart, Yıl.7

 

NEVRUZ SEMAHI

Bugün dağlar yeşillendi

Sultan nevruz sefa geldin

Cümle kuşlar hep dillendi

Sultan nevruz sefa geldin

 

Tacik, Çeçen hem Altaylar

Mesirede zengin baylar

Kırgız, Kıpçak cümle boylar

Sultan nevruz sefa geldin

Bugün bahar eyyamıdır

Nevruz, Türk'ün bayramıdır

Gönüllerin sultanıdır

Sultan nevruz sefa geldin

Allah deyü öten kuşlar

Dua eyler dağlar taşlar

Yeşillendi hep ağaçlar

Sultan nevruz sefa geldin

Geçti şita döndük yaza

Ali Nebi'm vurur saza

Kızanlar düştü alaza

Sultan nevruz sefa geldin

(eyyam: günler- şita: kış- alaz: ateş)

Ali Nebi

 

NEVRUZ MANİSİ

Ağrım, uğrum tökülsün

Oda düşüp kül olsun

Yansın alov saçılsın

Menim bahtım açılsın.

(Türk Dünyası Nevruz Şiirleri Antolojisi, Ankara 2004)

                                                                                             Yrd.Doç.Dr. Selçuk Kürşad KOCA