Araştırmacı muhabir laboratuvarı (Истражувачката репортерска лабораторија kısaca ‘IRL’) tarafından hazırlanan ‘Kirli Kan’ belgeseli, bir dizi temel insani ve anayasal hakların ihlal edildiğini ve vatandaşları suistimallerden korumak ve suitimalleri önlemekle yükümlü olan sistemin tamamen başarısızlığa uğradığını ortaya çıkardı. Belgeselin yayınlanmasından sonra vatandaşlar tarafından IRL'ya gönderilen çok sayıda şikayeti göz önünde bulundurarak, ayrıca hukuki süreçlerin başlatılması konusu medya organlarının yetki alanına girmediği için, IRL Makedonya Genç Hukukçular Birliği ve Helsinki İnsan Hakları Komitesi ile işbirliği kurdu. Bu işbirliğinin amacı, özellikle özel ve kamu, sağlık kuruluşlarının çalışmalarının yetkili kurumlar tarafından esasen denetlenmesi eksikliği bulunduğundan, onlar (sağlık kuruluşları) tarafından sağlıkları ve hasta hakları büyük ölçüde tehlikeye atılan vatandaşların şikayetlerinin uygun şekilde ele alınmalarına yönelik ortak ve sistematik bir yaklaşım oluşturmaktır.

Her ne kadar günlük çalışmalarımızda sağlık hakkı ihlalleri sürekli olarak karşımıza çıksa da, kovid pandemisi, bir yandan insan sağlığı ve yaşamı için ağır sonuçlar doğuran, diğer yandan da hastalar ve onların ailelerinin sırtından büyük kazançlar sağlayan bireyler gibi derin ve sistemik sorunları gün ışığına çıkarmıştır.

Şimdiye kadar bize ulaşan şikayetlere ek olarak, diğer vatandaşları da, eğer aşağıda belirtilen sorunlarla karşılaştıklarına dair ipuçları varsa (ellerinde bulunan belgelerle birlikte) yetkili hukuki yardım sağlayıcıları olan Helsinki İnsan Hakları Komitesi veya Makedonya Genç Hukukçular Birliği'ne (metnin geri kalan kısmında bulunan adreslerde) şahsen şikayette bulunmalarını teşvik ediyoruz:

- Hastalara ihmalkar muamele, eğer hekim, hastaya tıbbi yardım sağlarken: açıkça uygun olmayan bir tedavi yöntemi veya aracı kullanıyorsa veya uygun hijyen önlemleri almıyorsa ve genel olarak ihmalkar davranıyorsa ve bu nedenle bir kişinin sağlık durumunda kötüleşmeye neden oluyorsa;

- Tıbbi yardım sağlamama, yani bir doktor veya sağlık çalışanının, hayati tehlikesi olan bir kişiye acil tıbbi yardımda bulunmaması;

- Yetkili kurumların (Sağlık Bakanlığı, Devlet Sıhhi ve Sağlık Müfettişliği ve Tabip Odası) vatandaşların ettikleri şikayetler konusunda harekete geçmemeleri. Bu kurumlardan birine şikayette bulunduysanız ve yanıt alamadıysanız veya yanıtın gerekçesinin eksik veya yetersiz olduğunu düşünüyorsanız;

- Bilginiz dışında bir klinik araştırmasının parçası olduğunuzdan şüpheleniyorsanız;

- Yolsuzluk, yani bir doktor veya sağlık çalışanı gerçekleştirdiği bir sağlık hizmeti için sizden rüşvet isterse.

Şikayette bulunan vatandaşlara hukuki tavsiye verilecektir, ayrıca koşullara bağlı olarak, eğer bir suçun işlendiğine dair belirtiler varsa, hukuki süreç başlatmada, diğer yetkili kurumlara dilekçe hazırlama ve sunma konusunda ve mahkeme aşamasına gelen davalarda güçlendirilmiş sivil gözetim yardımı alacaklardır.

Vatandaşlar şu adreslere başvurabilirler, bütün şikayetler ortak veritabanına aktarılacaktır:

IRL – İlinden bulvarı 47-2, 1000 Üsküp; irlmacedonia@irl.mk.

Helsinki İnsan Hakları Komitesi – Naum Naumovski Borçe caddesi 83, 1000 Üsküp; 02/3119-073 ve 072/278-436; irtibat kurulacak kişiler: Nataşa Petkovska natasha.petkovska@mhc.org.mk; İna Cugumanova ina.dzugumanova@mhc.org.mk; Tona Kareva tona.kareva@mhc.org.mk; Slavitsa Anastasovska slavicaa.anastasovska@mhc.org.mk.

Makedonya Genç Hukukçular Birliği – Donbas caddesi 14-1/6; telefon 02/3220-870 cep telefonu; 072/223-963; irtibat kurulacak kişi: Vesna Dişlioska, vdislijovska@myla.org.mk.

Ufuk Klinçe