Az bilinen bir Türk sanat değerini Makedon ortamında kapsamlı bir şekilde tanıtmak amacıyla çıktığı yolda, yüksek lisans tezini tamamlayan Rıfat Emin, uzun uğraşları sonucunda önemli bir konuyu gündeme getirdi. Kısa bir zaman önce yüksek lisans tezinde “Mehmed Siyah Kalem”i konu alan Rıfat Emin’le yaptığımız özel konuşmada çalışmalarından bahsetti. Siyah Kalem’in hayatı hakkında çok az şey bilindiğini vurgulayan Emin, özellikle Makedonya’da var olan bazı yanlış önyargıları yıkmak amacıyla bu konuyu seçtiğini belirtti. 

            Rıfat Emin, 1974 yılında Üsküp’te doğdu. İlk, orta ve yüksek öğretimini Üsküp’te tamamladı. Türkçe “Tefeyyüz” sekizyıllık ilkokulundan sonra Makedonca “Yosip Broz Tito” lisesinde okudu. Üsküp Devlet Üniversitesi’nin Felsefe Fakültesinde Sanat Tarihi ile Arkeoloji Bölümü’nden mezun oldu. Lise yıllarında Birlik gazetesi ile Makedonya Devlet Radyosu Türkçe Programında film ile müzik eleştirmenliği yaptı. İlk Türkçe “Entipüften” adlı şiir kitabı Üsküp’te “Birlik” yayınlarında 1996’da çıktı.

            Edebiyat çevirisi yapıyor. Makedonca yayınlanan “Kıbrıs Türk Şiir Antolojisi”nin çevirmenlerindendir. Şiirleri ile diğer yazıları Makedonya’da Türkçe ve Makedonca gazete ve dergilerde yayınlandı. Sanat Tarihi dalında Yüksek Lisans tezi hazırladı. İlhan Berk’ten Makedoncaya yaptığı çeviriler ilgi çekti. Amatörce ney üfler ve bağlama çalıyor. Doksanların başında Makedonya’nın ilk rap müzik grubunun kurucularındandır. Dünyaca ünlü Makedon tulum ustası Petse Atanasovski’den tanbura çalgısında Makedon halk müziği dersleri aldı. Last Expedition adlı Makedon alternatif rock müzik topluluğunun birkaç parçasına metin yazdı. Üsküp “Tefeyyüz” ilköğretim okulunda resim öğretmeni olarak çalıştı. Mezuniyet tezi, Üsküp Türk Tiyatrosu’nun “Siyah Kalem” oyununa kaynak olarak kullanıldı. Üsküp’te bir süre önemli faaliyetler gösteren “Yahya Kemal Beyatlı” edebiyat kolu üyelerindendir. Yenilikçiliğiyle ve avangard karakteriyle ad yapan bağımsız “Üçüncü” edebiyat-sanat dergisinin kurucularındandır. Şiirleri İngilizceye tercüme edildi. Babası İlhami Emin ile müşterek hazırladıkları “Balkanlar ve Türkler” kitabı Türkiye’de yayınlandı. Makedonya Yazarlar Birliği üyesi ve Üsküp Milli Kütüphanesi NUB “Aziz Kliment Ohridski”de çalışmaktadır.

            Geçen yılın sonlarına doğru “Aziz Kiril ve Metodiy” Üniversitesi’nde sanat tarihi dalında Yüksek Lisans tezini savunan Rıfat Emin, tez konusu olarak “Mehmed Siyah Kalem”i seçtiğini anlattı. Emin: “Tez danışmanım Prof. Dr. Dragi Georgiev, komisyonun diğer üyeleri ise bana yardımlarını hiç esirgemeyen Prof. Dr. Aneta Serafimova ile Prof. Dr. Viktoriya Korobar idi. Mehmed Siyah Kalem 15. asırda Orta Asya’da (Türkistan’da) yaşamış bir Türk ressamıdır. Akademik bir dille bu ressamın eserlerindeki sanat değerlerini konu ettim. Daha somut söylemek gerekirse, Siyah Kalem’in yapıtlarındaki belgesel ve fantastik öğelerine değindim.

            Bu konuyu seçmemin esas nedeni hiç veya az bilinen bir Türk sanat değerini Makedon ortamında kapsamlı bir şekilde tanıtıp, bazı var olan yanlış önyargıları yıkmakta adım atmaktı. Siyah Kalem ise bu doğrultuda tam isabetli bir karar oldu. Türk sanat tarihi denince Siyah Kalem dev bir figür olarak yer tutmaktadır. Bunun yanı sıra onun hayatı hakkında çok az şey bilindiği için kendisi tam bir muamma şeklinde önümüze bir dahi olarak dikilip durmaktadır”.

            Uzun süre bu konu üzerinde çalıştığını ve tam bir süreç yaşadığını belirten Rıfat Bey, ilkin bir Alman dergisi olan Graphis’in eline geçtiğini, bu dergi yoluyla ilk kez Siyah Kalem reproduksiyonlarıyla karşılaştığını söyledi. “Burada gördüğüm resimler beni çok etkiledi ve böylesi bir Türk ressamın 15. asırda yaşadığı beni biraz şaşırttı. Her şey bundan sonra başladı ve Siyah Kalem yolculuğum mesafe katetmeye devam etti. Onunla ilgili yazılanları, kitapları araştırdım. Bu ressam hakkında kaynaklar ve malzemeler toplayarak Siyah Kalem denilen gizemli bir aleme dalmış oldum. Her yeni aşamada onun hakkında yeni şeyler keşfetmeye başladım. Kısacası tüm bu söylediklerim sonunda mastır tezimde şekillendi ve son buldu diyebilirim. Yani emeklerim boşa gitmeyerek taçlanmış oldu.

            Sanat çevrelerinde son zamanlarda çok merak edilen bir konu olması hususu bu konuyu sorgulamama sebep oldu. Ancak 20. asrın sonlarına kadar çok az incelenmiş, hemen de hiç bilinmiyormuş. Bir de onun demon tasvirleri var ki her görenin ilgisini çekiyor. Nasıl olmuş da böylesi özgür ve kendi zamanı için çok ileri görüşlü ve çağdaş ile farklı içerikli resimler korunup bugüne ulaşmış? Bunlar yanı sıra ne anlatmak istediğini ve ilhamını nereden aldığını çok merak ettim, yani bu resimler nasıl bir ortamda ve koşullarda meydana geldi. Ne yazık ki, sadece varsayımlara ulaşabildim, somut veriler eksik oldu. Bir de Siyah Kalem’in Şamanizm’in sır dolu ezoterik dünyasına bir link oluşturması beni çok memnun etti.

            Benim tez çalışmalarım sonucunda bazı Makedon akademik ve sanat çevrelerince Siyah Kalem’in son derece değerli olduğu kabul edildi ve bu büyük resim sanatçısının sanat tarihinde ayrı bir yerinin olması gerektiği itiraf edildi. Bu beni tatmin etti. Mesela ad yapmış Makedon sanat tarihçisi Prof. Dr. Aneta Serafimova’ya göre Mehmed Siyah Kalem Leonardo da Vinçi ayarında eşsiz bir sanatçı kişiliğini teşkil ediyor. Seviyeli bir şekilde Türk sanatını Makedon ortamına transfer etmek her Makedonya'lı Türk aydınının ve sanatçısının ilkesi olmalı. Siyah Kalem konusuyla ilgilenenlerin yepyeni ve hiç bilmedikleri bir sanat cevheriyle karşılamış olmaları beni her açıdan mutlu etti.

            Bundan sonraki hedeflerime gelince, her şeyden önce aynı istikamette yürümek, ancak bunu diğer sanat dallarına da yaymak ve sadece bilim sınırları içinde kalmayıp aynı amacı farklı sanat dallarında eser vererek yaratıcılıkta da gütmek olsa gerekir” diyerek konuşmasının sonunda: “Bana bu fırsatı tanıdığı için Yeni Balkan gazetesine büyük bir teşekkürü borç bilerek, bu yayın basın aracının genç bilim araştırmacılarımıza ve gerçek sanat yapan gençlerimize yol gösterip ilham ve motivasyon vermesine vesile olursa, son derece önemli bir misyonu gerçekleştireceğini söyleyebilirim” dedi.