Bosna Hersek'te savaşın hemen akabinde 1995'in sonunda faaliyetlerine başlayan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), çeyrek asra yaklaşan dönem içerisinde tarihi ve kültürel mirasın korunmasından eğitime, sağlıktan altyapıya, tarımdan hayvancılığa birçok alanda 900 projeye imza attı.

Bosna Hersek'in Türkiye nezdinde ve Türk halkının gönlündeki yeri ve önemi, TİKA'nın kalkınma yardımlarında da Bosna Hersek'i öncelikli ülkelerden biri konumuna getirdi.

TİKA, tarım ve hayvancılık başta olmak üzere birçok alanda uyguladığı kalkınma projeleriyle çok sayıda ailenin kendi ayakları üzerinde durmasına imkan sağladı. Din ve ırk ayrımı gözetmeksizin toplumun her kesimini kucaklamaya çalışan TİKA, Bosna Hersek'teki her bölgeye ulaşmasıyla da takdir topladı.

Restorasyon, konferans...

TİKA'nın Bosna Hersek'te ayrım gözetmeden ve toplumun hassasiyetlerini dikkate alarak gerçekleştirdiği projelerden biri de Osmanlı döneminde eğitim görmüş ve Yahudi-Müslüman iş birliğinin bilinmeyen kahramanı olarak nitelendirilen Zeki Efendi'nin mezar taşının yenilenmesi oldu.

Osmanlıca, İbranice ve Latince (Boşnakça) harflerle yazılmış tek mezar taşının restorasyonunu üstlenen TİKA, kısa bir süre önce başkent Saraybosna'da düzenlenen "Bosna Hersek'te Yahudi ve Müslümanların Bir Arada Yaşaması" konulu konferansı da destekledi.

Eğitim projeleriyle nitelikli eğitim ortamı oluşturmak hedefleniyor

Gelecek nesillere daha nitelikli bir eğitim ortamı sağlamayı amaçlayan TİKA, bu kapsamda okulların fiziksel ve teknolojik altyapılarını destekledi, modern koşullara sahip yeni eğitim kurumları inşa etti, eğitmen kadrosunu güçlendirecek eğitim ve tecrübe paylaşım programları gerçekleştirdi.

Bosna Hersek'te eğitime anaokulu ve ilköğretim düzeyinden lise ve üniversite seviyesine kadar çeşitli destekler vermeye devam eden TİKA, aynı zamanda "Özel Eğitimde Türkiye-Balkanlar Tecrübe Paylaşımı - Engelimi Türkiye İle Aşıyorum Projesi" ile hassas veya sosyal dışlanmaya maruz kalan grupların sosyal entegrasyonunu ve bu öğrencilerin topluma üretken bireyler olarak katılmasını destekliyor.

TİKA ayrıca, farklı şehirlerde bulunan 8 özel eğitim okullarındaki standartların yükseltilebilmesi ve öğrencilerin modern ortamda eğitim görebilmesi için de Türkiye'nin alandaki tecrübesini Bosna Hersek'e aktarıyor.

Hersek bölgesinde de önemli projeler hayata geçiren TİKA, bugün sadece Bosna Hersek'in değil, bölgenin de en modern kültür merkezlerinden biri olan Trebinje Kültür Merkezi'nin yenilenmesini üstlendi.

Bosna Hersek’te kalkınma ve iş birliği faaliyetlerini sürdürmeyi hedefleyen TİKA, yakın gelecekte yine fark yaratacak, ihtiyaca hizmet edecek ve insana dokunacak projelere imza atmayı planlıyor.

Kırsal bölgelerdeki kalkınma projeleri

TİKA, özellikle Bosna Hersek'in kırsal bölgelerinde yürüttüğü kalkınma projeleriyle savaşta terk ettikleri yurtlarına geri dönen ailelerin ekonomik anlamda güçlenmelerine de destek oluyor.

2017'de başlatılan "Gıda ve Yaşam Destekleme Programı" kapsamında, bugüne kadar yaklaşık bin aileye ulaşan TİKA, tarım ekipmanları tedarikinden organik ceviz üretimine, örtü altı yetiştiriciliğinden koyun yetiştiriciliğine birçok alanda projeler uyguladı. Geri dönen ailelerin yenilikçi üretim metotları ile tanışması, ticari faaliyetlerinin geliştirilmesi ve sosyoekonomik anlamda güçlendirilmesini amaçlayan TİKA, şehir merkezlerinde yaşayan emekli ve engellilere yönelik uyguladığı "Dikey Tarım Projesi" ile 400'e yakın aileye ulaştı.

"Organik Ceviz Yetiştiriciliği Projesi" ile kırsal bölgede kadınların üretime katılması hedeflenirken, tarımsal üretimin talebi karşılayamadığı ve bu nedenle ülke piyasasında ticaretinin ithalata dayandığı ceviz talebinin iç piyasadan karşılanarak ithalatın azaltılması amaçlandı.

Doğu Bosna'da kırsal yoksulluğun azaltılmasına yönelik geri dönen ailelerin istihdama katılması ve vakıf arazilerinin tarıma açılması için yürütülen projeye de destek veren TİKA, proje kapsamında traktörler başta olmak üzere ihtiyaç duyulan tarım ekipmanlarını Foca ve Gacko'daki proje ortaklarına hibe etti.

2020'de 500 aileye daha ulaşacak

2020'de de sürecek "Gıda ve Yaşam Güvenliği Destekleme Programı" ile Bosna Hersek genelinde 500 aileye daha ulaşmayı planlayan TİKA, kurulum çalışmaları devam eden "Süt İşleme Tesisi" ve "Bal Paketleme Tesisi" ile tarım ve hayvancılık alanlarındaki projeleri, güvenilir ve sürdürülebilir gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla daha profesyonel bir seviyeye taşımayı hedefliyor.

İşsizliğin azaltılması ve istihdamın sağlanması noktasındaki faaliyetlerini sadece tarım alanında değil, mesleki eğitim programlarıyla da sürdüren TİKA, 2018'de Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Gradacac Belediyesi iş birliğinde başka bir pilot projeye de imza atarak Gradacac Mesleki Eğitim Merkezinin kurulmasına da katkı sağladı. Bu merkezde, bölgenin otomotiv sanayisinin ihtiyaçları için vasıflı iş gücü eğitilip istihdam edilirken, yazılım ve çeşitli bilgisayar programları içeren mesleki kurslar da veriliyor.

Sağlık alanında da önemli projeler gerçekleştiren TİKA, hastane ve sağlık ocağı gibi kurumların fiziki altyapılarını iyileştirip modern ekipmanlar temin ederek, hem hizmet kalitesinin hem de sağlık personelin mesleki donanımının artırılmasına yardımcı oluyor.

Saraybosna Üniversitesi Klinik Merkezi bünyesindeki Hematoloji Kliniğinin inşasını üstlenen TİKA, sağlık sigortası olmayan kişilerin ücretsiz hizmet alabileceği BİMA Sağlık Ocağı'na donanım desteği verip, Krsevac Sağlık Ocağı'nın inşasına da katkı sağladı.

TİKA projeleri takdir topluyor

Bosna Hersek'te toplumun tüm kesimlerini kucaklamaya çalışan TİKA, ülkenin dört bir köşesine ulaşarak herkesin takdirini topluyor.

Son olarak Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Valentin İnzko, TİKA'nın faaliyetlerinin Türkiye'nin Balkanlar'da bir istikrar unsuru haline gelmesindeki etkisine dikkat çekerek, "Türkiye'nin bölgedeki rolünü son derece olumlu buluyorum. Mesela Doğu Bosna'daki bir köye gittiğinizde, TİKA'nın sizden daha önce oraya geldiğini görüyorsunuz. Bosna Hersek, dostlarının da desteğiyle kendi ayakları üzerinde daha güçlü durmalı" demişti.

Kaynak: AA