İrfan Ünver NASRATTINOĞLU

Makedonya, dünyanın yeni cumhuriyetlerinden biridir. Yugoslavya’nın dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan eden bu güzel ülkeyi ilk tanıyanlardan birisi Türkiye’dir. Esasen, Yugoslavya dağılmadan önce de Türk-Makedon ilişkileri son derece olumlu olmuştur. Nitekim 1980’li yıllarda bu ülkeyi ziyaret eden, zamanın T.C. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Makedonya yönetimini överek; “Bütün ülkeler azınlıklara Makedonya gibi davranmalıdır” mealinde sözler söylemiştir.

Makedonya’nın bağımsızlığını kazanmasından sonra bir dostluk derneğinin yararlı işler yapabileceğini düşündüm ve bu düşüncemi ilk olarak Makedonya’daki Türk asıllı dostlarımla değerlendirmeye çalıştım. Üsküp’te, zamanın siyasetteki ağır toplarından birisi olan Kamuran Tahir’le, oğlu Ertunç’un ofisinde yaptığım bir görüşmede konuyu kendilerine açtığımda, Kamuran Bey bana, “Çok iyi, bu derneği mutlaka kurmalısın” demişti. O’nun fikri benim için önemliydi; zira o her hafta Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov’la bir araya gelerek kahve içebilen bir şahsiyetti.

T.C. Dernekler Kanunu ve Yönetmeliğine uygun olarak bir tüzük hazırladım. O günlerde yakın işbirliği içerisinde olduğum arkadaşlarıma, kurucu üye olarak, yanımda olmalarını önerdim. Önerimi olumlu karşılayan Vali Dr. Bahaeddin Güney, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Prof. Dr. Taciser Onuk, Selma Kılınç, Dr. Mehmet Önder, Kamil Nezih Demirtepe, Neşe Damalı ve Ömer Şahin’i kurucu üye olarak kaydettim. Sonra, gerekli olan belgeleri hazırlayıp, Ankara Valiliği’ne başvurarak Türk-Makedon Dostluk Derneği’ni kurdum. Gerekli resmi incelemelerin tamamlanmasını müteakip, tüzel kişilik kazanan derneğimizin tüzüğünün, değerli dostum Ender Yoldar’ın yayımladığı Beldemiz Çankaya Gazetesi’nin Mart 1995 tarihli 62. sayısında yayımlanmasını sağladım.

Bizzat kaleme aldığım tüzükte, derneğin amaçlarını şöyle belirttim:

“Madde 2- Makedonya ile her türlü ilişkilerimizin geliştirilmesine katkıda bulunmak, hükümetimizin, Makedonya hükümeti ile yapacağı kültür anlaşmalarının uygulanabilmesi için destekte bulunmak gibi ana amaçları olan derneğin gerçekleştireceği faaliyetler şunlardır:

a. Türk ve Makedon milletleri arasındaki mevcut dostluk bağlarını güçlendirmek, yenilerini yaratmak, tanışmaları ve yakınlaşmaları temin etmek.

b. İki millet arasındaki kültürel, ekonomik, sosyal ve turistik ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmak.

c. Bu amaçların gerçekleşmesi için sergiler, konferanslar, eğlenceler, geziler, özel geceler ve çeşitli kültür faaliyetleri düzenlemek.

d. Türk ve Makedon kültürünün yaygınlaşması amacıyla kütüphane kurmak, yayınlar yapmak.

e. Makedonya’da bulunan aynı amaçlı kurum ve kuruluşlarla yasalar çerçevesinde işbirliği yapmak.

f. Türkiye ve Makedonya’daki bazı kentler arasında ilişkiler kurulmasını sağlamak ve kardeş kentler oluşturmak.

g. Aynı amaçlı dernek, birlik, kurum, kuruluş ve üniversiteler arasında dostluk ilişkileri kurulmasına aracılık etmek.”

Türk-Makedon Dostluk Derneği kısa zamanda çok önemli işler başardı. Peş peşe Ankara, Manastır ve Ohri’de etkinliklerde bulunduk. Kuruluşumuzdan kısa bir süre sonra Gazi Üniversitesi lokalinde, “Türk-Makedon Dostluk Gecesi” düzenledik. Gecede THM’nin sevilen ses sanatçısı Armağan Elçi ile Devlet Operası sanatçılarından Şakir İlyasoğulları, muhteşem konser verdiler.

O süreçte, Makedonya’da iki dernek birden kurulmuştu. Merkezi Üsküp’te bulunan derneğin başkanlığını, Mateya Matevski, Manastır’daki derneğin başkanlığını ise Sotir Glavinçe yapıyordu.

Manastır’daki dernek daha faal görünüyordu ve biz, bu dernekler, karşılıklı ziyaretlerde bulunma konusunda anlaşmış ve ilk olarak da biz, Manastır’daki Makedon-Türk Dostluk Derneği Başkanı ve birkaç yönetim kurulu üyesini, 13-17 Kasım 1995 tarihlerinde, Ankara’da misafir ettik. Bu heyeti Ankara’daki çeşitli kamu ve özel kuruluşlarla temas ettirdik; birlikte Anıtkabir’i de ziyaret edip, mozoleye çelenk koyduk.

Toplantılar

O6 Mayıs 1994 tarihinde Ankara’da I.Uluslararası Türkiye-Makedonya ilişkileri  sempozyumu düzenledik. O tarihteki Dernek başkanımız Vali Bahaeddin Güney, Makedonya’nın Ankara Büyükelçisi Trajan Petrovski, TİKA Başkanı Umut Arık, T.C. Kültür Bakanlığı Müsteşarı Dr.Mehmet Önder, Prof. Dr. Taciser Onuk, Yahya Aksoy, (Prof. Dr.) Mehmet İbrahim ve Üsküp’ten gelen gazeteci Drita Karahasan’ın birer konuşma yaptıkları toplantıyı ben yönettim.

11 Temmuz 1994 tarihinde de Makedonya’nın Ohri kentinde, aynı konuların ele alındığı bir toplantı düzenledik. Ohri Kültür Evi’ndeki toplantıda Mateya Matevski, Bahaeddin Güney, T.C.’nin Üsküp Büyükelçisi Süha Noyan, Trajan Petrovski, Abdülhak Salih, Straşo Smakoski, Drita Karahasan, Milorad Duşaniç ve İrfan Ünver Nasrattınoğlu konuştular.

29 Mart 1995 tarihinde Ankara’da Türkiye-Makedonya ilişkilerini konu alan bir panel düzenledik. Benim yönettiğim panelde Türk-Makedon Dostluk Derneği Başkanı Bahaeddin Güney ve Manastır’daki Makedon-Türk Dostluk Derneği Başkanı Sotir Glavinçe açış konuşması yaptılar. Daha sonra Makedonya’dan gelen T.C. Manastır Fahri Konsolosu Mithat Cemal, Straşo Smakoski, Ohri Belediye Başkanı Blagoja Silyoneski ile Dr. Mehmet Önder, Mesut Şenol, Prof. Dr. Mehmet İbrahim, Prof. Dr. Taciser Onuk, Prof.Dr.Mehmet Tomanbay ve T.C.Kültür Bakanlığı Turizm Genel Müdürü Orhan Kalkan konuştular.

14 Kasım 1995 tarihinde yine Ankara’da “Türkiye-Makedonya İlişkileri Paneli” düzenledik. Yine bizzat yönettiğim panelde Manastır Makedon-Türk Derneği Başkanı Sotir Glavinçe, Büyükelçi Trajan Petrovski, Türkiye-Makedonya Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı İzmir Milletvekili Cengiz Bulut, Dışişleri Bakanlığı Balkan İşleri Genel Müdür Yardımcısı Alev Kılıç, Manastır’daki Derneğin Yönetim Kurulu Üyesi Rüştü Müfti ve bizim derneğin o tarihteki başkanı Prof. Dr. Taciser Onuk birer konuşma yaptılar.

Bu arada Manastır Üniversitesi ile Ankara-Gazi Üniversitesi arasında dostluk ilişkisi kurulmasını sağladık. Bu konuda, Sotir Glavinçe’nin büyük katkısı olduğunu belirtmek isterim. Bu iki üniversite, Büyük Atatürk ile ilgili, mükemmel bir bilimsel sempozyumu gerçekleştirdiler..

İstanbul-Eminönü Belediyesi ile Struga Belediyesi arasında bir protokol imzalanarak, kardeş belediyeler olarak işbirliği başlatmalarına öncülük ettik.

Derneğimizin girişimleri sonucu, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Çankaya’daki Çevre Sokağı’nın adını Üsküp Sokağı olarak değiştirdi. O arada Büyükşehir Belediyesi, Üsküp Belediyesi ile geniş bir işbirliği anlaşması imzaladı.

Yine Derneğimizin girişimleriyle, Valandova Belediyesi ile, Eskişehir-Sivrihisar Belediyeleri arasındaki kardeşlik ilişkilerinin kurulması sağlandı.

Müteakip yıllarda, Makedonya’daki kimi kentler ile, ülkemizdeki kimi kentlerin, kardeşlik ilişkilerinin kurulmasına da önderlik ettiğimizi belirtmek isterim

Dernek Başkanlığı

Kurulduğu günden itibaren Dernek Başkanlığını Vali Bahaeddin Güney, Prof. Dr. Taciser Onuk ve ben üstlendik. Ben Dernek Başkanlığını Ohri doğumlu olan iş adamı Memduh Şen’e devrettim. Memduh Bey’in vefatını müteakip yapılan seçimde ise kurucu üyelerden olan Köprülü (Veles) kökenli K. Nezih Demirtepe Başkan oldu ve halen bu görevi sürdürmektedir.

Ancak, Makedonya’daki iki derneğin durumları hakkında maalesef bir bilgimiz yoktur!...

Fotoğraf: Dernek olarak düzenlediğimiz sempozyuu yönetirken.