Kamu Görevlileri Kanunu ("Makedonya Cumhuriyeti Resmi Gazetesi" no. 27/14, 199/14, 27/16, 35/18 ve 198/18 ve "Makedonya Cumhuriyeti Resmi Gazetesi" no. 143/19 ve 14/20) uyarınca Bilgi Toplumu ve İdaresi Bakanlığı'nın tüm kamu sektörü çalışanlarını kapsayan merkezi veritabanı oluşturma ve yönetme yetkisi vardır. Yukarıda belirtilen Kanun’un 20. maddesi uyarınca Bilgi Toplumu ve İdaresi Bakanlığı bu veritabanı verilerini baz alarak yıllık rapor hazırlamakla yükümlüdür.

Yazımda, kamu sektörü çalışanları merkezi veritabanını temel alarak hazırlanan 2020 raporu’ndan (Rapor) Makedonya Türkleri için önemli gördüğüm bazı bilgileri sizlerle paylaşmak isterim.

1. 04.03.2021 tarihinde gazetemizde yayınlanan yazımda Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Ombudsman’ının önemli görevlerinden daha doğrusu kamu kurum ve kuruluşlarının hakça temsil ilkesine riayet edip etmediklerini ve gereken tedbirleri alıp almadıklarını gözlemleme ve bu doğrultuda teklifler ve öneriler sunma, ayrıca raporlar hazırlama yetkilerinden bahsetmiştim. Rapora göre bu kurumda Türk çalışanların sayısı %1.30’dur. Bu doğrultuda, hakça temsil ilkesinin savunucusu olması gereken kurumda bile hakça temsil oranımızın (%3,85) saygılanmaması bizleri umutsuzluğa itmektedir.

2. Buna ilavetten, aynı yazıda, halihazırda devam eden sayım süreci ve bu süreçte önemli görevler ifa eden Devlet İstatistik Kurumu’ndan bahsetmiştim. Bu kurumda rapora göre Türk çalışan sayısı %1,24’tür. Ülkemizin geleceği adına böyle önemli bir görevi üstlenmiş bir kurumda hakça temsil ilkesinin uygulanmdığını görmek daha doğrusu toplam 276 çalışanından sadece ve sadece 3’ünün Türk olması hepimizin dikkat etmesi gereken bir sorundur. Sayının hak belirlediği bu topraklarda o kurumda haklarımızı koruyacak kişilerin olması bizim için önemlidir. Bu bağlamda ‘önemli mercilerde bizi temsil eden çok az kişinin olması’ gibi mühim bir soruna daha parantez açmak isterim. Kuzey Makedonya Cumhuriyeti 2021 Nüfus, Hanehalkı ve Konut Sayımı Kanunu’30 maddesi uyarınca sayımın gerçekleştirilmesi için getirilen metodolojik kuralların ve talimatların uygulanmalarını gözetlemek; bölge eğitmenlerinin ve nüfus sayım bölge komisyon üyelerinin hazırlıklarına katılmak, eğitimlerini yürütmek ve sayım görevlilerinin eğitimlerini denetlemek; Nüfus Sayım Bölge Komisyonu ile birlikte, bölge eğitmenleri ve sayım görevlilerinin seçimi için teklifler hazırlamak; Nüfus Sayım bölgesinde yürütülen Nüfus Sayımı sürecinin tümünün organizasyonuna ve koordinasyonuna katılmak; Nüfus Sayımının yürütülmesini, bölge eğitmenlerinin ve bölge sayım görevlilerinin çalışmalarını düzenli olarak ve doğrudan gözetlemek gibi bir çok önemli yetkileri olan Devlet eğitmenleri, Devlet İstatistik Kurumu müdürü tarafından (Kendi çalışanları arasından) atanmaktadırlar yani demem o ki bahsi geçen kurumda Türk çalışan sayısı artarsa devlet eğitmenleri atamalarında hakça temsil ilkesini öngörmeyen 2021 Sayım Kanunu’nun değiştirilmesini aramak için elimiz kuvvetlenecek ve böylece bizim de bu gibi mühim görevleri üstlenmiş temsilcilerimiz olacak.

3. Sesli ve görsel-işitsel medya hizmetlerinde çoğulculuğun korunması ve geliştirilmesine özen gösterme, çeşitli, bağımsız sesli ve görsel-işitsel medya hizmetlerinin var olmalarını teşvik etme ve destekleme; sesli ve görsel-işitsel medya hizmetleri alanında vatandaşların çıkarlarının korunmasına özen gösterme; televizyon veya radyo yayınları ile ilgili lisans verme, lisans uzatma veya iptal etme kararlarını verme ve medya okuryazarlığını teşvik etme gibi görevleri olan Sesli ve Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Ajansı’nda Türk çalışan sayısı %1.79. Kuzey Makedonya'da Sesli ve Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Ajansı’nda kayıtlı Türk dilinde faliyet gösteren birçok medya organı varken bu kurumda Türk’leri temsilen çok az sayıda çalışanın olması, bence Türk medya mensupları tarafından detaylı bir şekilde araştırılmalı ve gerektiği şekilde dillendirilmelidir.

4. Devlet kurumlarında işe alınma denilince akla gelen ilk kurum İdare Ajansı’dır. Kamuda istihdam amacıyla ilan yayınlamak; kamu görevlilerinin seçimi için yürütülen prosedürlerin organizasyonunu yapmak; kamu görevlilerinin işe alınmalarıyla ilgili şikayetleri ve itirazları ikinci derecede ele almak; kamu görevlilerinin işe alınmalarıyla ile ilgili sınav gerçekleştirmek gibi mühim yetkileri olan bu kurumda Türk çalışan yoktur.

Ayrıca, bu durum, kamu görevlilerinin işe alınmalarıyla ilgili şikayetleri ve itirazları ele almak (İdare Ajansı yetkileri dışında kalan görevleri yerine getirmek) ve bakanlıklar, diğer devlet idare organları, kanunun öngördüğü kuruluşlar ve diğer devlet organları tarafından idari usulde ilk derecede verilen kararlara karşı yapılan itirazları çözümlemekten sorumlu olan İdari ve istihdam prosedürleri hakkında ikinci derecede karar veren Devlet Komisyonu için de geçerlidir. Özellikle devlet kurumlarında işe alınmalarda karşı karşıya kaldığımız sorunlar hepimizin malumu, bu kurumlarda Türk’leri temsilen hiç kimsenin olmaması, bence bu sorunların temel taşlarından biridir.

5. Raporu göz önünde bulundurursak bakanlıklar nezdinde hakça temsil oranımız genel anlamda iyidir diyebiliriz.

6. Yazımda, Kültür Varlıklarını Koruma Müdürlüğü özel bir parantez açmak isterim. Kuruluşundan bu yana kültürel miraslara yasal koruma sağlayan yani Osmanlı döneminden kalan binlerce eseri korumakla da yükümlü olan bu kurumda tek bir Türk’ün bile çalışmaması daha doğrusu karar verme mekanizmalarında yumruğunu sert bir şekilde masaya vuracak hiç kimsenin olmaması bence Üsküp Türk Çarşısı başta olmak üzere birçok Osmanlı eserinin katledilmesine ön ayak olmuştur.

7. Göç Ajansın’da da durum aynıdır. Kuzey Makedonya'dan göç eden göçmenlerin hakları ile ilgili görevleri yerine getiren ayrıca göçmenlerin Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'ne geri dönmeleri için koşulların oluşturulmasını daha doğrusu onların buradaki kamusal ve ekonomik yaşama dahil edilmeleri için koşulların oluşturulmasını sağlayan bu ajansta, yurt dışına göç eden yüzbinlerce Makedonyalı Türk gerçeği akıllarda yer edinmişken tek bir Türk’ün bile çalışmaması ilaveten Türk göçmenlerle ilgili somut politikaların gözle görülür elle tutulmaz bilmecesini andırması kafalarda birtakım soru işaretleri uyandırmaktadır.

8. Gençlerimizin yurt dışına göç etmesi sorunu uzun zamandır manşetlerden inmedi, buna rağmen Gençlik ve Spor Ajansı ve Girişimciliği Destekleme Ajansı gibi gençlerimize kol kanat germekle yükümlü kurumlarda Türk çalışan yoktur.

9. Sizlerle iki önemli bilgiyi paylaşmak isterim. Birincisi zambak.ba internet sitesinde 21 ocak 2021 tarihinde yayınlanan bir haberde yer almaktadır. Habere göre ‘Kuzey Makedonya'daki Türk yatırımları pandemiye rağmen 2020 yılında da devam etmekte olup, 1,3 milyar Doları bulmuştur’. İkincisi ise rapora göre Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Yabancı Yatırımlar ve İhracatı Geliştirme Ajansı’nda Türk çalışan yoktur. Yorum sizin!

10. Son olarak, Dini Topluluklar ve Dini Gruplarla İlişkiler Komisyonu’nunun internet sitesinde bulunan şu tümceyi sizlerle paylaşmak isterim: ‘Makedonya Cumhuriyeti'nin önemli ülkelerle olan uluslararası ikili ilişkileri genellikle ülkenin İsrail, Vatikan, Türkiye gibi dini topluluklarla olan ilişkileri tarafından belirlenir’. Yukarıda belirtilen tümceyi esas alarak SORUYORUM: Neden dini cemaat olarak yüzlerce yıldır varlığımızı sürdürdüğümüz bu topraklarda Türkiye’de eğitimini tamamlamış sayısız soydaşımız yaşarken ve her fırsatta bir çok alanda olduğu gibi din hizmetleri alanında da Türkiye Cumhuriyeti ile ikili ilişkilerin önemine vurgu yapan devletimizin bu kurumunda Türk çalışan yok?

Kuzey Makedonya’daki Türk siyasi parti başkanları, bakan yardımcıları, milletvekilleri, ülkedeki Türk ve yerel kurum ve kuruluş temsilcileri, akademisyenler, Türk sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve diğer davetlilerin katılımlarıyla gerçekleşen, tam bir milli dayanışma örneği olan ‘Kuzey Makedonya Türkleri Sayım Değerlendirme Çalıştayı’ ve akabinde oluşturulan Milli Sayım Koordinasyon Kurulu’nda gösterilen birlik ve beraberlik örneğinin Hakça Temsil İlkesinin Uygulanması Konusunda Milli Strateji’nin oluşturulmasında da gösterilmesi Kuzey Makedonya Türk Toplumu için hayati öneme sahiptir çünkü birlik olup anayasal haklarımızı hep bir ağızdan gür bir sesle aramazsak karşı karşıya kaldığımız birçok sorunun büyümesinde ve çözülemez hale gelmesinde bizim de payımız olur. Unutmayalım ki bu gün bunu yapmazsak yarın çok geç olabilir.

Umarım, Bilgi Toplumu ve İdaresi Bakanlığı'nın yeni raporunda bizler için sevindirici bilgilerle karşı karşıya kalırız.