İzzet İbrahimsoylu

Türkiye Türkçesi’nde ülke adları genellikle yer anlamına gelen Farsça -istan ve Latince -ia ekleriyle bitmektedir. -ia ekini, Türkler -ya olarak telâffuz ederler. -istan eki ile yapılan ülke adlarına örnek olarak: Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Türkmenistan, Özbekistan; -ya eki ile yapılan ülke adlarına örnek olarak: Almanya, Avusturya, İtalya, Makedonya ve Slovakya’yı gösterebiliriz.

Türkiye Türkçesi’nde tek bir ülkenin adında Türkçe ek vardır: Arnavutluk adında.

Arnavutluk Cumhuriyeti’ne, Arnavutların kendileri Shqipëria, Avrupalılar Albania, Türkler ise Arnavutluk demektedirler.

Arnavutluk, Balkanlarda Arnavutların yaşadığı bir ülkedir. Arnavutluk, Arnavut adına Türkçe -lük eki getirilerek adlandırılmış bir ülke adıdır.

Arnavutluk’taki -luk eki Türkçedir. Türkçe -luk eki, Farsça -istan ve latince -ia ekini karşılar nitelikte ve özelliktedir; bu ekle Balkanlarda birkaç topluluk/millet adı da yapılmıştır. Bu topluluk/millet adları: Аraplık, Latinlik, Sinsarlık, Yecupluk, Şopluk, Urumluk, Yörüklük vb. Bunlara Balkan kökenli olan Şemseddin Sami’nin Türkiye anlamında kullandığı Türklük’ü de dâhil edebiliriz.

Balkanlara gelen Osmanlı Türkleri, birçok kavramı Yunanlardan almışlardır. Bunlardan biri de Arnavut kelimesidir. Yunanların Arvanit/Arvanides olarak telâffuz ettikleri kelimeyi Osmanlı Türkleri Arnavut telâffuzuna çevirmişlerdir. Halil İnalcık’a göre 15. yüzyılda Osmanlı Türkleri Rumlar gibi Arnavit demektedirler. Daha sonraki yıllarda bu ad Arnavut şeklini almıştır. Bugün Avrupalıların Alban, Arnavutların Shqiptar olarak adlandırdıkları milleti Türkler, Arnavut olarak adlandırmaktadırlar.

Balkan Türkleri ve diğer Balkan halklarında (Sırplarda, Boşnaklarda, Hırvatlarda, Bulgarlarda, Makedonlarda) Arnavutluk adının iki anlamı bulunmaktadır. Biri “Arnavutlar”, diğer ise “Arnavutların yaşadığı yer” anlamında gelmektedir. Bu kelime ilkin “Arnavutlar” anlamında kullanılırken sonra, “Arnavutların yaşadığı yer” anlamında kullanılmıştır. 1986 yılında Görçe Petrov’un Sofya’da yayınladığı “Материјали По Изучувањето На Македонија” (Makedonya’nın Öğrenilmesi Hakkında Materiyaller)  adlı eserinde, Arnavutluk adı “Arnavutlar” anlamında kullanılırken, Jovan F. Trifunski’nin bir makalesinde ise “Arnavutların yaşadığı yer” anlamında yer aldığı görülmektedir.

Asıl olarak Arnavutluk, “Arnavutların yaşadığı yer” anlamına gelmektedir. Yani bir yer adıdır; ülke adıdır; bir milletin/Arnavutların yaşadığı yeridir.

Türkçe ekle yapılmış bir ülke adı olan Arnavutluk adı bugün, Türkçe ekle kullanılan tek ülke olma özelliğini resmiyette de sürdürmektedir.