Makedonya ile Yunanistan arasındaki isim sorununa çözüm bulmak amacıyla geçtiğimiz hafta görüşen Başbakanlar Zoran Zaev ve Aleksis Çipras, “Makedonya İlinden Cumhuriyeti” ismini olası çözüm olarak gösterdi. Zaev, ülke içinde ikna çabalarına başlasa da gerekliği desteği alamadı. İlinden Ayaklanmasının kararının alındığı Selanik yerine, bu sefer teklif Üsküp’ten geldi.

İktidarının ilk gününden itibaren eşitlik, adalet ve ayrımcılıkla mücadele edeceğini söyleyen Başbakan'ın, Türklerin hassasiyetlerini görmezden gelmesi önemli bir eksik olarak hafızalara kazınacak. Burada teklif edilen İlinden’in dini bayramla bir alakası olmadığını anlamak için çok fazla çaba sarf etmeye gerek yok.

İlinden Ayaklanması, Makedon muhaliflerin 1903 yılında Osmanlı İmparatorluğuna karşı başlattığı bir ayaklanmadır. Yani, bu isim kabul edildiği takdirde ayaklanma Makedonya’nın kuruluşuna işaret edeceği için tarih kitaplarında daha çok işlenecek, Makedonya’daki genç nesiller Türk düşmanlığıyla büyüyecek.

Türklere karşı yapılan bir ayaklanmanın, bu ülkenin kurucu unsuru olan Türkler tarafından kabul edilmesi olası değildir. Nitekim, görüş alışverişinde bulunduğum arkadaşlar ve meslektaşlarım da bu yönde görüş bildirdi.

Olayın bir diğer boyutu, Makedonya’nın bu ismi kabul etmesi halinde dolaylı olarak ülke tarihinin 1903’ten başladığını kabul etmiş olacak olması. En ilginç yanlarından biri ise İlinden Ayaklanmasının başlatılmasında Bulgar hükümetinin büyük bir baskısı olduğu, dahası birçok Bulgar köylünün ayaklanmada yer alması olarak gösterilebilir. Yani, biz Yunanistan’la isim sorunu çözdük derken, Bulgaristan “Bu ayaklanma bizimdir” derse bu sefer isim sorununu diğer komşuyla görüşmemiz gerekebilir.

Asıl bomba ise Cumartesi akşamı Atina’dan geldi. Başbakan Zaev liderlerle görüşüp teklifi resmi olarak Makedonya kamuoyuna açıkladıktan sonra, Yunanistan hükümeti dolaylı olarak teklifi geri çevirdi.

Uzun bir süre ismin “erga omnes” olarak kullanılmasını pazarlıkta kullanan Makedonya, “Makedonya İlinden Cumhuriyeti” teklifini kabul etmesiyle bunu da elinden kaybetmiş oldu. Muhalefetin desteğini alamaması nedeniyle teklifin reddedildiğini açıklayan Yunan tarafı, “Ancak Makedonya’nın ‘erga omnes’li çözümü kabul etmesi güzel bir şey” diyerek diplomatik bir zafer elde etti. Bu yüzden, bundan sonra sürecek pazarlıklarda isim değişikliğinde anayasa değişikliği şartı yer alacak.

1903’te hüsranla sonuçlanan İlinden ayaklanmasının ardından, 115 yıl sonraki İlinden’in de aynı şekilde hüsranla sonuçlanıp sonuçlanmayacağı önümüzdeki birkaç haftada belli olacak. Ayaklanmanın sembollerinden biri olan Kiraz ağacı topu, bu sefer elde patlayacağa benziyor.



Not: İlinden ayaklanmasının sembollerinden biri olan kiraz ağacı topu, İstanbul Askeri Müzesinde sergilenmektedir.