Makedonya Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (NBRM) hazırladığı ve sunduğu Finansal İstikrar Raporu’na göre Makedonya’daki hanehalkları geçen yılın sonunda 6,5 milyar avro değerinde finansal varlıklara sahipmişler. Finansal varlık, değeri banka mevduatları, tahvil ve hisse senetleri gibi sözleşmelerden türeyen bir varlıktır. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse, bu 6,5 milyar avro Makedonya vatandaşlarının banka mevduatlarına, hisse senetlerine, özel emeklilik fonlarına, hayat sigortası poliçelerine, yatırım fonlarına ve devlet tahvillerine yatırdıkları paraların ile dolaşımdaki paranın değerini oluşturmaktadır. Son nüfus sayımında çıkan iki milyonluk nüfus göz önüne alındığında kişi başına düşen finansal varlığın değeri 3.250 avro olmaktadır. Bu hesaplarda anlaşıldığı gibi “yastık altında” saklanan paralar girmemektedirler.

Söz konusu olan finansal varlıkların yarısından fazlasını, ya da %56’sını hanehalklarının banka mevduatlarına yatırdıkları paralar oluşturmaktadır. İkinci sırada 1,25 milyar avroluk değeri ile hayat sigortası poliçeleri bulunmaktadır. Merkez Bankası’nın analistlerine göre hayat sigortası poliçelerine yapılan yatırımların finansal varlıklar açısından en hızlı büyüyen varlıklar olduğu söylendi. Bu varlıklarda yaşanan mutlak değişimin banka mevduatlarında yaşanan değişimi aştığı da eklendi. Finansal varlıkların toplam değerine göre 800 milyon avroluk değeriyle özel emeklilik fonlarına yapılan yatırımlar üçüncü sırada, 500 milyon avroluk değeriyle ise hisse senetleri dördüncü sırada yer alıyor. Geçen yıl dolaşımdaki para ise 320 milyon avroymuş.

En büyük artış hayat sigortası poliçeleri ve özel emeklilik fonlarında gerçekleşti!

Ayrıca, 2016 yılında hanehalklarının finansal varlıklarında görülen artış durgunluk gösterdi. Bu artış oranı 2008-2009 kriz döneminde gerçekleşen artıştan bile daha az!

Siyasi kriz ve spekülatif baskılardan kaynaklanan belirsizlikle birlikte ekonomide görülen durgunluk, finansal varlıkların Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) göre küresel ekonomik krizin sonraki döneminde 2016 yılında ilk kez %66’ya düşmesine sebep oldu. %41 ile finansal varlıkların artışında en büyük katkıyı yapan hanehalklarının hayat sigortası poliçelerine yaptıkları yatırımlar oldu. Bunları %37,3 ile özel emeklilik fonlarına yapılan yatırımlar izledi. Siyasi kargaşadan dolayı beklentilerin olumsuz olması ile düşük faiz oranları ve finansal varlıkların diğer bileşenlerinin öneminin artması nedeniyle ikinci yıl art arda hanehalklarının banka mevduatlarına yatırımlarındaki artış azalmaktadır. Hanehalklarının hayat sigortası poliçelerine olan yatırımlarının en hızlı artış göstermesine rağmen bir önceki yıla göre bir yavaşlama seziliyor. Raporda, aynı şekilde, 2016 yılında görülen pozitif hareketlilik ve hanehalklarının yatırım alternatiflerinin çoğalmasına rağmen sermaye piyasasındaki faaliyetlerin azalmasıyla, hisse senetlerine olan yatırımlarda azalma görüldüğü yazıldı.

Hisse senetlerine yapılan yatırımlar ve zorunlu ile gönüllü emeklilik fonlarına yapılan yatırımlardan elde edilen sermaye kazançları sayesinde finansal varlıkların katkı oranı 1,5 puan artış gösterdi. Yılın sonunda finansal varlıkların katkı oranını tanımlamada, faiz oranları düşük olsa bile denar ve yabancı para mevduatlarının rolü büyük oldu. Fakat, düşük faiz oranları bazı hanehalklarını gönüllü emeklilik fonları, hayat sigortası poliçeleri, yatırım fonları olmak üzere başka kurumlara yatırım yapmaya teşvik ediyor. Ayrı ayrı araçlara baktığımızda en büyük katkı oranını hisse senetlerine olan yatırımlar, zorunlu ve gönüllü emeklilik fonları ile yatırım fonlarına yapılan yatırımlar veriyor.

Hanehalkları geçen yıl bir önceki yıla göre daha az oranla tasarruf etmişler. Üçüncü yıl art arda azalmasına rağmen 2016 yılındaki tasarruf oranı %0,8’miş. Bu ise harcanabilir gelirin hanehalklarının ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olduğunun bir göstergesidir.