Türk tarihinde ayrıcalıklı bir yere sahip olan Oğuz Türkleri, Anadolu coğrafyasına geldikten sonra iki büyük devlet kurdular. Bunlardan biri Osmanlı Devleti, öbürü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’dir.

Her iki Türk devletinin kurucusu Türk’tür; Oğuz Türkü’dür. Daha da önemlisi Türk’ün yörüğü; yörüyen Türkü’dür…

11-14. yüzyılları arasında Asya’dan Anadolu’ya gelen Türklerin çoğunluğunu Oğuz Türkleri oluşturmakta idi. Bu Oğuzlara, Anadolu’ya geldikten sonra kendi köylü-şehirli-ovalı soydaşları (ildeşleri) tarafından, dört mevsime göre konar-göçer hayat yaşadıkları ve her mevsimde farklı yurda yürüdükleri için “Yörük” de dendi. Osmanlı Dönemi’nde Yörüklerin bir kısmı Anadolu’da yaşarken, bir kısmı ise Anadolu’dan Balkanlara iskâna tabi tutuldu. İskâna tabi tutulan Yörükler arasında Atatürk’ün ataları da vardı.

Anadolu Yörüklerinden Osman Beğ, Osmanlı Devleti’ni; ataları Anadolu’dan Balkanlara iskân edilen Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’ni kurdu. Her iki devleti de, iki koca Yörük kurdu.

***

Atatürk’ün Kendi Yörüklüğü İle İlgili Bilgi

Atatürk: YÖRÜK OĞLU

Atatürk’ün soyu Yörük’tür; Yörüklere dayanır.

Atatürk, kendi soyu ile ilgili şu bilgileri verir:

“Benim atalarım Anadolu’dan Rumeli’ye gelmiş Yörük Türkmenler’dendir.” (Enver Behnan Şapolyo’dan alıntılandı).

Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Hanım, soyları ile ilgili şunları söyler:

“Annemden sık sık şunları dinlemişimdir. Bizim esas (öz) soyumuz Yörük’tür. Buralara Konya-Karaman çevrelerinden gelmişiz.” (Enver Behnan Şapolyo’dan alıntılandı).

Ayrıca, Makbule Hanım Yörük kavramı hakkında şunları da ekliyor:

“Annem her zaman Yörük olmakla iftihar ederdi. Bir gün Atatürk’e “Yörük nedir?” diye sordum. Ağabeyim de bana ‘Yürüyen Türkler’ dedi.” (Enver Behnan Şapolyo’dan alıntılandı).

Annesi, babası “Yörük” olan Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisi “Yörük oğlu” dur.

Atatürk’ün Yörüklerle İlgili Söylediği Söz

Atatürk’ün Yörüklerle ilgili söylediği şu sözü çok önemlidir: “Arkadaşlar! Gidip, Toros Dağları'na bakınız, eğer orada bir tek Yörük çadırı görürseniz ve o çadırda bir duman tütüyorsa, şunu çok iyi biliniz ki bu dünyada hiçbir güç ve kuvvet asla bizi yenemez.” (Enver Behnan Şapolyo’dan alıntılandı).

***

Osman Beğ’in Yörüklüğü İle İlgili Bilgi

Herhangi bir coğrafyada yayla ve kışla yer adları varsa, o yörede Yörüklerin yaşamış olduğuna kolaylıkla hüküm verebiliriz. Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarını anlatan Oruç Beğ Tarihi ile Aşıkpaşaoğlu Tarihi, Ertuğrul Gazi ve oğlu Osman Beğ’in “Yörük hayatı” yaşadıklarını yazmaktadır. Bu iki önemli eserde Yörük yaşama biçimi ile ilgili şunlara değineceğiz: “Domalıç Dağı’nı ve Ermeni Dağı’nı onlara yaylak ve kışlak verdi.” (Oruç Beğ Tarihi, s. 23); “Erdungırıl Gazi zamanında savaş olmadı. Yaylaklarında yayladılar. Kışlaklarında kışladılar.” (Aşıkpaşaoğlu, s. 17). Yayla, kışla kelimeleri ile yaylak ve kışlak hayat tarzı Yörüklere özgüdür; bu, bir Yörük yaşama biçimidir. Yukardaki satırlardan alıntı yaptığımız bu cümleler, görüldüğü üzere, çok açık bir şekilde, Osman Beğin Yörük olduğunu ve yörük yaşamı sürdürdüğünü göstermektedir.

Osman Beğ: YÖRÜK OĞLU

1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya giren Selçüklü Türkleri, 1243 Kösedağı Savaşı’nda Moğollara yenildiler. 1243-1308 yılları arasında Selçüklü Devleti yıkıldı. Selçüklü Devleti yıkılmaya başladıktan sonra Anadolu’da kendi başına hareket eden yirmiye yakın Türk beyliği kuruldu. Başına buyruk hareket eden bu beylikler, Selçüklülerden sonra kendi aralarında nüfuz ve siyasi mücadeleye girdiler. Anadolu’da ikinci dönemde kurulan güçlü Türk beyliklerinden biri Germiyanoğlu Beyliği, öteki Karamanoğulları Beyliği’dir. Osmanoğulları’nın Anadolu’da en çok mücadele ettiği Türk beyliği Karamanoğulları Beyliği’dir. Karamanoğulları Tarihi müellifi Şikârî, Germiyanoğulları Beyliği’nin Beyi Ali Şah’a, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey hakkında, onu aşağılamak için “Aslı, cinsi yok bir yörük oğlu iken bey oldu” tabirini kullanmıştır. (Faruk Sümer, “Yörükler”, TDV İslam Ansiklopedisi).  Görüldüğü üzere, aşağılamak amaçlı da olsa Osman Beğe, “Yörük oğlu” ifadesi kullanılmıştır.   

***

Osmanlı Devletini de Türkiye Cumhuriyeti Devletini de iki Oğuz Türk’ü, yani iki Yörük kurmuştur.

Osman Gazi ile Atatürk, hem birer Oğuz oğlu, Yörük oğlu; hem de birer Oğuz Beği, Yörük Beği’dir!