Makedonya tarih boyunca birçok Türk boyuna “yurtluk” etmiş bir yerdir. 4. Yüzyıldan beri Karadeniz’in kuzeyinden ve güneyinden Türk boyları akın akın Makedonya’ya yerleşmiştir.

Makedonya, 14. Yüzyılda Otmanlı Türkleri tarafından fethedilince, Anadolu’dan (özellikle Karamanoğulları Beyliği) sınırları içerisinden Oğuz/Yörük tâifeleri/cemaâtleri Makedonya’nın Aktaş Dağı’nın güney, güneybatı ve batı eteklerine yerleşmiştir ya da yerleştirilmiştir.

Söz konusu bölgeye yerleşip yaşamaya başlayan Yörükler, Aktaş Dağı’nın eteklerine Türkçe adlar vererek o bölgeyi yer adları açısından da Türkleştirmişlerdir/Türkçeleştirmişlerdir.

Bu Türkçe yer adları sadece Yörükler arasında kalmamış, zamanla Makedonca yazılı kaynaklara da geçmiştir.

Aktaş Dağı’nın eteklerine Kızılalma-Karaman Yörükleri’nin verdiği “Türkçe Irmak Adları”ndan Makedonca kaynaklara geçenlerden ikisini örnek olarak aşağıda vereceğiz;

Koca Dere:

Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nde bulunan Koca Dere ırmağı, Aktaş (Plaçkovitsa) Dağı’nın batı bölümünde kaynayıp, Kutsa köyü içinden akarak Bıransa (Bregalnitsa) ırmağına dökülmektedir. Kızılalma-Karaman Yörükleri’nin verdiği “Koca Dere“ adı, yer adı olarak kalıp zamanla Makedonca yazı diline de geçmiştir. Günümüzde bu ad hem Yörükler arasında hem de yazılı eserlerde yaşamaya devam etmektedir.

Aktaş Dere:

Aktaş Dağı’nın kuzeybatı bölümünde yer alan Aktaş Dere, Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nde bulunan Türkçe adlı ırmaklardan birisidir. İştip şehrinin doğusunda yer alan ırmak, Aktaş’ın kuzeybatı eteklerinde kaynayıp, Bırnsaya’ya (Bregalnitsa) döküldüğü görülmektedir.

Aktaş Dere, adını “Aktaş” dağından almıştır. Yörükler, “Plaçkovitsa” dağına “Aktaş” adını vermişleridir. Kızılalma-Karaman Yörüklüğü’nün iki Pırnalı köyünden birinin adı “Aktaş Pırnalı” köyüdür. Pırnalı köyü de, adını “Aktaş” dağından almaktadır.

Son zamanlarda bazıları tarafından bilinçsizce kullanılan “Ağlar dağı” adı, sözlü, tarihi, bilimsel hiçbir gerçeği olmayan, “Plaçkovitsa” dağına karşılık olarak “uydurulmuş” bir “yakıştırma addır”. Bu dağın adı Makedonca kaynaklarda “Plaçkovitsa”, Yörüklerde “Aktaş Dağı”dır.

14. yüzyılın sonundan itibaren Plaçkovitsa dağına konan Yörükler, “Plaçkovitsa” adını “Aktaş”; bölgeyi de kendi adlarını vererek “Yörüklük” yapmışlardır. Yörükler, her şeye olduğu gibi ırmaklara da Türkçe adlar vermişlerdir. Koca Dere ve Aktaş Dere bunlardan sadece iki örnektir.

Yer adları, bir milletin tapusudur!

(Fotoğraf: İzzet İbrahimsoylu, 2013, Kutsa köyü ve “Koca Dere”)